"31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü" kamuoyunu bilgilendirmek, tütün ve tütün ürünlerinin zararlarına dikkat çekmek ve farkındalık oluşturmak amacıyla, 1987 yılından bu yana tüm dünyada kutlanılan bir gündür. Bu günde tütün kullanan kişilerin 24 saat süreyle tütünü bırakmaları teşvik edilmektedir.
Bu yazıda 31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü'nde; her yıl dünya genelinde 5.4 milyon kişinin ölümüne neden olan ve yaygınlaşan tütün kullanımının sağlık üzerine etkileri dikkate alınarak tütün ve tütün ürünlerine dikkat çekmek amaçlanmıştır.
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde tütün epidemisi önemli bir halk sağlığı sorunu olarak tanımlanmaktadır. Tütün ve tütün ürünleri kullanımının dünyada sekiz ölüm nedeninden altısı için risk faktörü, her on erişkinden birinin ölüm sebebi olduğu, önlenebilir ölüm nedenleri arasında ilk sıralarda yer aldığı belirtilmektedir. Larenks ve akciğer kanseri başta olmak üzere çeşitli kanserler, kalp ve damar hastalıkları, solunum sistemi hastalıkları, felçler gibi ölümcül hastalıkların oluşumunda tütün ürünlerinin kullanımı önemli rol oynamaktadır. Tütün, yarattığı sağlık sorunlarının yanı sıra ücret kaybına, azalan verimliliğe ve sağlık giderlerinin artmasına yol açarak ekonomik ve sosyal gelişmeyi de olumsuz etkilemektedir. Tütünün yol açtığı sorunlar ile ilgili gelecekteki öngörüler de çok olumlu değildir. Çünkü dünyada tütün politikaları ile ilgili etkin uygulamalar hayata geçirilmezse 2030 yılında sekiz milyondan fazla, yirmi birinci yüzyılda ise yaklaşık bir milyar kişinin öleceği tahmin edilmektedir. Türkiye’de halen her yıl 100 bin kişinin tütün kullanımı nedeniyle hayatını kaybettiği ve bu sayının 2030 yılında 240 bin kişiye yükseleceği belirtilmektedir.
Keşfedildiği günden günümüze kadar geçen zaman içinde çeşitli şekillerde kullanılan tütünün 20. yüzyılın ortalarında sağlığa zararları kesinleştikten sonra daha az zararlı ya da zararsız olabileceği düşünülen ürünlerine doğru arayışlar başlamıştır. Değişik ülkelerde farklı isimlerle ve farklı içeriklerle şekilleri değiştirilen ancak içeriği aynı olan yanma olmaksızın kullanılan işleniş şekilleri ve kullanma metotlarından kaynaklanan farklılıklara bağlı olarak isimleri değişen dumansız tütün çeşitleri (çiğneme tütünü ve nasal yolla kullanılan enfiye tütünü) tütün ürünleridir. Dumansız tütün ürünleri, enfiye şeklinde tütün tozu buruna çekilerek veya çiğneme tütünü olarak diş eti ile yanak arasında emilerek veya çiğnenerek kullanılmaktadır.
Literatürde nicotiana rustica linn olarak bilinen tütün türü ile külün karışımından elde edilen çiğneme tütünü olarak kullanılan yerel adı ile “ağızotu”, dumansız tütün formlarından biridir. Özellikle Kahramanmaraş ve Gaziantep illeri başta olmak üzere Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yaygın olarak yetiştirilen, üretilen ve kullanılan ağızotunu, zararlı etkilerine karşın kullananların sayısı hızla artmakta, son yıllarda yaygınlık göstererek tüm ülke genelinde kullanılmaktadır. Yapılan çalışmalar, on beş yaş ve altı dumansız tütün kullanım oranının %25’lere kadar yükseldiğini göstermektedir.
Tütün ile ilgili yapılan araştırmalar sonucunda nikotin içeren bütün tütün ürünlerinin bağımlılık yaptığı ve tütünün şeklinin değiştirilerek sunulduğu bütün formlarının öldürücü olduğu kanıtlanmıştır.
Tütün kullanımının yaygınlaşması, diğer bağımlılıkların da önünü açması ve son yıllarda tütüne başlama yaşının giderek düşmesi nedeniyle özellikle çocuk ve gençleri korumak ve tütün ürünlerinin zararlarını azaltılmak için halk sağlığı çalışmalarının önemli olduğu bildirilmektedir. Hemşireler, sağlığın korunması ve geliştirilmesinde profesyonel kimliği ve eğitimci rolü ile bireyleri bilgilendirme ve bilinçlendirmede önemli bir sağlık elemanıdır. KSÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Deniz Tuncel Berktaş ve Hemşirelik Bölümü olarak tütün ve tütün ürünlerinin yaptığı zararlardan korunmada hemşirelerin öneminin büyük olduğu bilincinden hareketle sağlığın korunması ve geliştirilmesinde aktif rol alacak öğrenciler yetiştirmenin gayretini güdüyoruz. Uluslararası Hemşirelik Konseyi’nin “Tütünsüz Bir Yaşam İçin Hemşireler” başlıklı yayınında da vurguladığı gibi bütün dünyada tütün kontrolünde hemşirelerin ön saflarda yer alması gerektiğine inanıyoruz.
Tütün ve tütün ürünlerinden uzak durmak ve tütün ürünlerinden kurtulmak için 31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü bir adım olabilir. Eğer tütün kullanıcısıysanız, bugün hayatınıza yeni bir sayfa açarak tütün kullanımını bırakabilirsiniz.
Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü
Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı
YORUMLAR