16 Kasım Dünya KOAH Günü. Kronik Obstrüktif (tıkayıcı)
Akciğer Hastalığının kısaltılmış ismi olan KOAH’ın en büyük nedenlerinden biri
ise kuşkusuz sigara. Peki, ölümcül sonuçları bilinmesine karşın sigaraya nasıl
bağımlı hale geliniyor ve neden bırakılamıyor? Üsküdar Üniversitesi NPISTANBUL
Hastanesi’nden Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Onur Noyan, sigara içindeki
nikotinin beyne 10 saniye içinde ulaştığını ve bu kadar hızlı etki eden bir
maddeyle bireyin karşılaşmasının sigara kullanımını çok yüksek oranda
bağımlılığa götürdüğünü söylüyor.
Sigaranın etkisi
değişkenlik gösteriyor
Ergenlik dönemindeki gençlerin %35-40’ının sigarayı
denediğini de belirten Noyan, deneyenlerin %20-25’inin bağımlı hale geldiğini
ifade ediyor. Sigara bağımlılığının aslında nikotin bağımlılığı olduğunu
aktaran Yrd. Doç. Dr. Onur Noyan, şunları söylüyor:
“Sigara içinde 4 binden fazla madde var. Bunların içinde en
önemlileri; nikotin, karbon monoksit ve katran. Sigara bağımlılığı dediğimiz
zaman aslında nikotin bağımlılığıdır. Nefes yoluyla alınan nikotin akciğerlere
geçiyor, akciğerlerde emilen nikotin kan yoluyla beyne gidiyor. Sigara
içildikten 10 saniye sonra beyne ulaşmış oluyor. Bu kadar hızlı beyne ulaşan
bir maddenin beyinde yarattığı etkiler sebebiyle de nikotin bağımlılığı bu
kadar yüksek. Sigaranın bireyde bıraktığı etki ise içilen sigaranın miktarı,
nikotin oranı ve akciğer kapasitesine göre değişiyor.”
Yoksunluk 2 saatte
yeniden oluşuyor
Nikotinin çok kuvvetli bir madde olduğunu da vurgulayan
Noyan, “Bir sigarada yaklaşık 0,5 mg nikotin olduğunu düşünürsek bir paketteki
nikotinin vücuttan çıkması ve yoksunluğu; sinirlilik, dikkat ve konsantrasyon
bozuklukları, uyku bozuklukları, iştah değişiklikleri gibi bazı semptomlarla
kendini gösterir” diyor. Noyan, sigara kullanımının ardından geçen 2 saat
süresince nikotinin vücutta kaldığını da aktararak, 2 saatin ardından kişide
yeniden nikotin ihtiyacı oluştuğunu ve buna bağlı olarak sigara içme isteği
duyulduğunu belirtiyor.
Her yıl 35 milyon kişi
bırakmaya çalışıyor
Dünyada her yıl yaklaşık 35 milyon kişinin sigarayı bırakmak
için çaba sarf ettiğini, ancak bunun sadece %10’unun tek başına bırakmak
konusunda başarılı olduğuna da değinen Yrd. Doç. Dr. Onur Noyan, sigara
bırakmada başarıya giden yolu ise şöyle özetliyor:
“Nikotin yoksunluğu birkaç gün içinde azalır, ancak
davranışlardaki değişiklikler o kadar çabuk sağlanamaz. Nikotin
bağımlılığındaki tedavideki asıl amaç davranış değişikliklerini sağlamaktır. Bu
nedenle sadece bir ilaçla bırakmak yerine psikoterapi yönetimini de dahil
ederek sigarayı bırakmak, başarıyı artıracaktır. “
Dışarıdan baskı işe
yaramıyor
Sigara içen kişilere dışarıdan gelen baskıların bir işe
yaramadığının da altını çizen Noyan, “Birey zorlanmadıkça tedaviye istekli
olmaz. Sadece ‘sağlığına zararlı’ denilerek sigarayı bırakmasını istemek çoğu
zaman bırakmak için yeterli bir motivasyon olmayacaktır. Ancak çevresindeki ‘bireylerin evde içmeni
istemiyorum’ gibi bazı kural ve kısıtlamalar getirdiğinde zorlanır” diye
konuşuyor.
YORUMLAR