Hastalığa çöp proteinler neden oluyor
Beyin
hücreleri, bilgi depolamak ve elektriksel iletimde kullanmak üzere gün içinde
binlerce protein üretmektedir. Görevini tamamlayan amiloid beta isimli
proteinler parçalanıp yok olmak yerine, çöp olarak hücreler arası ortamda
birikebilmektedir. Alzheimer ve benzer şekilde beyni tahrip eden hastalıklarda,
çöp protein mekanizması gözlenmektedir. Temizlenemeyen çöp protein molekülleri,
genellikle beyindeki bellek bölgesinde ağır hasarlar oluşturmaktadır.
Psikolojik belirtiler ile kendini gösterebiliyor
Çöp
proteinler, bellekte özellikle yakın hafıza bölgelerini tahrip etmekte ve
hastalık bu bölgede başlamaktadır. Ama bilinenin aksine Alzheimer hastalığında
unutkanlıktan önce, kişilik değişmesi, hastanın bilinenden farklı davranışlar
sergilemesi, normal olmayan tepkiler göstermesi gibi psikolojik belirtilerle
ortaya çıkmaktadır. Alzheimer hastalığının ilerleyen evrelerinde kişi,
hastalığını inkar ederek çevresindekilere aslında hiç de unutkan olmadığını
iddia edebilmektedir. Bellek bulguları çok ön planda olduğu için belirtiler
bunlarla sınırlı gibi düşünülse de; hastanın yürümesi, davranışları ve hareketleri
olumsuz yönde etkilenmektedir. Giderek hayattan izole olan hasta, bir süre
sonra bebeksi davranışlar sergiler ve sonunda tamamen yatağa bağlı hale gelebilmektedir.
Her unutkanlık Alzheimer değil
Yoğun iş
temposu ve teknolojinin günlük hayatın içine daha çok girmesi unutkanlığın
yaşanma sıklığını da artırmaktadır. Ancak yaşanan her unutkanlığın sorumlusu
Alzheimer değildir. Alzheimer hastalığında gün içinde yaşanan unutkanlıklardan
farklı olarak hastalar farkında olmadıkları için unutkanlıklarını sürekli inkar
etmektedir. Bu süreçte hastalar unutkan olduğunu söyleyen yakınlarını bile
suçlamaktadır. Unutkanlığın yanında, hastalar çok iyi başardıkları becerilerini
yavaş yavaş kaybedebilir, zamanla bambaşka bir kişiliğe bürünebilir ve sosyal
ilişkileri bozulabilir.
Diyabet ve obezite riski varsa dikkat!
Hipertansiyon, diyabet, kolesterol, yanlış diyet, obezite
ve hareketsiz yaşam gibi kalp ve damar sağlığını tehdit eden riskler, beyin
sağlığını da yakından ilgilendirmektedir.
Beyin hücreleri aktivite halindeyken tek enerji kaynağı olarak glikoz
kullanılmaktadır. Bu nedenle şeker metabolizması beyin için büyük önem
taşımaktadır. Kişide metabolik sendrom, diyabet veya obeziteye meyil varsa
beyin daha kolay yorulup enerjisiz kalabilmektedir. Kalp damar sağlığı ve
kolesterol seviyesi de Alzheimer açısından risk faktörleri arasındadır
Hobi edinin ve stresten uzak durun
Zihni aktif
tutmak, sosyal hayatın içinde daha fazla yer almak ve hobi edinmek hastalığı ve
etkilerini yıllarca geriye itebilmektedir. Alzheimer hastalığını tetiklediği
bilinen depresyondan korunmak için bir hobi ya da sporla ilgilenmek
gerekmektedir. Aksi halde depresyon için kullanılan ilaçlar kişinin beynine
zarar verebilmektedir. Stres sadece üzüntü ve depresyonu ifade etmemektedir.
Kişinin kendisine stres yaratan durumları belirleyerek bunları hayatından
çıkarması gerekmektedir. Bunun yanında yeni uğraşlara zaman ayırmak, yeni
beceriler kazanmak, daha çok hareket etmek, evde her gün kullanılan elektrikli
aletlerle yapılan işleri kas gücüyle gerçekleştirmek vücudun ve beynin aktif
kalmasını sağlamaktadır.
Beyin sağlığınızı koruyun
Türkiye’de
ilk kez Memorial Şişli Hastanesi’nde uygulanan “Beyin Sağlığını Koruma
Programı” ile toplumun bu konuda bilinçlenmesi ve tedavi amaçlanmaktadır. Ailesinde bunama, Alzheimer ya da felç öyküsü
olan kişilerin mutlaka felç ve bunama riski açısından değerlendirilmesi
gerekmektedir. Programa katılan kişiler genetik ve diğer risk faktörleri bakımında
ölçüme alınarak unutkanlıklar, nitelik ve nicelik bakımından
değerlendirilmektedir. Tüm ölçümlerin ardından kişiye hayat tarzında, zihinsel
ve ruhsal hayatında müdahale edilmesi gereken noktalar belirtilmektedir.
Programda ayrıca zihinsel kapasitenin durumu birtakım
zihinsel testler aracılığıyla ölçülebilmektedir. Bu testlerde dikkat edilmesi
gereken nokta; kişilerin kültür, dil ve eğitiminden etkilenmeden, herkese
uygulanabilir testlerin tercih edilmesidir. Uygulanacak testlerin zaman içinde
ortaya çıkan değişikliklere duyarlı olması da önem taşımaktadır.
Alzheimer’dan korunmak için bunları ihmal
etmeyin
Alzheimer
tedavisinde, hastalığa neden olan çöp proteinlerin temizlenmesine yönelik
yapılan çalışmalarda büyük gelişmeler yaşanmaktadır. Hastalığa neden olan
proteinler ve verdiği zarar hem kan testleriyle hem de radyolojik olarak
görüntülenebilmektedir. Günümüzde hala Alzheimer’in kesin tedavisi bulunmamakla
birlikte,hastalığa yakalanmamak ve belirtileri ertelemek için bazı kurallara
dikkat edilmelidir.
· Kalp damar sağlığına, özellikle kan
basıncının ve kan şekerinin düzenlenmesine ve obezitenin önlenmesine yönelik
tedbirler almak
· Fiziksel beden egzersizlerini düzenli olarak
yapmak
· Bilişsel beyin egzersizlerini alışkanlık
haline getirmek
· Depresyondan korunmak için önlem almak
· Beyin sağlığını destekleyecek beslenme planı uygulamak
· Sigarayı bırakmak, alkol tüketimini azaltmak
· Sağlıklı bir uyku düzeni sağlamak
· Stres
ve depresyonu kontrol altında tutmak
· Bazı genetik özelliklere dikkat etmek beyin sağlığı için
önemlidir
YORUMLAR