Mecliste tartışmaların eşliğinde başlayan Anayasa
Paketinin referandum için 330’u geçmesiyle birlikte Yüksek Seçim Kurulu’nun da
referandum çalışmaları çerçevesinde hazırlık yaptığı öğrenildi.
Yaklaşık 10 gündür devam eden TBMM’deki maddeler neler,
kaç oyla kabul edildi ve neleri kapsıyor…
İşte ayrıntılar;
Anayasa teklifinin 1. Maddesi oylamasında 347 kabul oyu
çıktı. Oylamaya 484 milletvekili katıldı. Kabul 347, ret 132, çekimser 2, boş 2
ve geçersiz 1 oy kullanıldı.
MADDE 1- Anayasa’nın yargı yetkisini düzenleyen 9.
Maddesindeki ‘bağımsız’ ibaresinden sonra ‘ve tarafsız’ ibaresi eklendi.
MADDE 2– 2709 sayılı Kanunun 75 inci maddesinde yer alan
“beşyüzelli” ibaresi “altıyüz” şeklinde değiştirilmiştir.
TBMM Genel Kurulunda Anayasa değişikliği teklifinin
ikinci maddesi kabul edildi. Sayımda 343 kabul, 133 ret, 1 çekimser, 2 boş ve 1
geçersiz oy çıktı. Kabul edilen maddeye göre; milletvekili sayısı 600’e
çıkarılıyor.
3. MADDE 341'LE
GEÇTİ
Anayasa değişiklik teklifinin 3. maddesi 341 evet oyuyla
kabul edildi. 18 yaş düzenlemesi maddesinin oylamasına 485 milletvekili
katıldı. 341 kabul, 139 ret oyu kullanıldı. 3 oy boş ve 2 oy geçersiz sayıldı.
* MADDE 3– 2709 sayılı Kanunun 76 ncı maddesinin birinci
fıkrasında yer alan “Yirmibeş” ibaresi “Onsekiz” şeklinde, ikinci fıkrasında
yer alan “yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar,” ibaresi
“askerlikle ilişiği olanlar,” şeklinde değiştirilmiştir.
4. MADDE 343 İLE
GEÇİLDİ
Milletvekillerini 5 yılda bir seçileceğini düzenleyen 4
madde 343 oyla genel kurulda kabul edildi. Oylamada 139 ret oyu kullanıldı. 2
milletvekili boş, 2 milletvekili de geçersiz oy kullanıldı.
* MADDE 4– 2709 sayılı Kanunun 77 nci maddesi başlığıyla
birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “C. Türkiye Büyük Millet Meclisi
ve Cumhurbaşkanının seçim dönemi MADDE 77- Türkiye Büyük Millet Meclisi ve
Cumhurbaşkanlığı seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır. Süresi biten
milletvekili yeniden seçilebilir. Cumhurbaşkanlığı seçiminde birinci oylamada
gerekli çoğunluğun sağlanamaması halinde 101 inci maddedeki usule göre ikinci
oylama yapılır.”
* MADDE 5- 2709 sayılı Kanunun 87 nci maddesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir. “MADDE 87- Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve
yetkileri, kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; bütçe ve kesin hesap kanun
tekliflerini görüşmek ve kabul etmek; para basılmasına ve savaş ilânına karar
vermek; milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, Türkiye Büyük
Millet Meclisi üye tam sayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel
af ilânına karar vermek ve Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri
kullanmak ve görevleri yerine getirmektir.”
TBMM'nin yetkilerini düzenleyen Anayasa teklifinin 6.
Maddesi 343 oyla kabul edildi. Toplam 483 milletvekili oylamaya katılırken 137
ret oyu verildi. 2 oy boş çıkarken, 1 oy geçersiz sayıldı.
* MADDE 6- 2709 sayılı Kanunun 98 inci maddesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiş ve kenar başlığı metinden çıkarılmıştır. “MADDE 98-
Türkiye Büyük Millet Meclisi; meclis araştırması, genel görüşme, meclis
soruşturması ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini
kullanır. Meclis araştırması, belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan
incelemeden ibarettir. Genel görüşme, toplumu ve Devlet faaliyetlerini
ilgilendiren belli bir konunun Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda
görüşülmesidir. Meclis soruşturması, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar
hakkında 106 ncı maddenin beşinci, altıncı ve yedinci fıkraları uyarınca
yapılan soruşturmadan ibarettir. Yazılı soru; yazılı olarak en geç onbeş gün
içinde cevaplanmak üzere milletvekillerinin, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve
bakanlara yazılı olarak soru sormalarından ibarettir. Meclis araştırması, genel
görüşme ve yazılı soru önergelerinin verilme şekli, içeriği ve kapsamı ile
araştırma usulleri Meclis İçtüzüğü ile düzenlenir.”
PARTİLİ
CUMHURBAŞKANI’ 340 İLE GEÇTİ
Kritik 7. Madde 482 milletvekili katıldı. Kabul oyu 340,
ret 136 çıktı. 4 oy boş kullanılırken 2 oy da geçersiz sayıldı.
* MADDE 7– 2709 sayılı Kanunun 101 inci maddesi
başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “A. Adaylık ve seçimi
MADDE 101-Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış,
milletvekili seçilme yeterliliğine sahip, Türk vatandaşları arasından, doğrudan
halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en
fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir. Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti
grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına
veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az yüz bin
seçmen aday gösterebilir. Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin Türkiye Büyük
Millet Meclisi üyeliği sona erer. Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların
salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilir. İlk oylamada bu çoğunluk
sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu
oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların
çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilir. İkinci oylamaya katılmaya hak
kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde;
ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi
suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama
referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı
takdirde Cumhurbaşkanı seçilir. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu
alamaması halinde, sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenir. Seçimlerin
tamamlanamaması halinde, yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut
Cumhurbaşkanının görevi devam eder. Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin diğer
usul ve esaslar kanunla düzenlenir.”
8. MADDE 340 OYLA
GEÇTİ
TBMM’nin yetkilerini düzenleyen Anayasa teklifinin 8.
Maddesi 340 oyla kabul edildi. Toplam 481 milletvekili oylamaya katılırken 135
ret oyu verildi. 5 oy boş çıkarken, 1 oy geçersiz sayıldı.
* MADDE 8- 2709 sayılı Kanunun 104 üncü maddesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir. “MADDE 104- Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Yürütme
yetkisi Cumhurbaşkanına aittir. Cumhurbaşkanı, Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye
Cumhuriyetini ve Türk Milletinin birliğini temsil eder; Anayasanın
uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin eder.
Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet
Meclisinde açılış konuşmasını yapar. Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında
Meclise mesaj verir. Kanunları yayımlar. Kanunları tekrar görüşülmek üzere
Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderir. Kanunların, Türkiye Büyük Millet
Meclisi İçtüzüğünün tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasaya şekil veya esas
bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinde iptal davası
açar. Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir.
Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir ve bunların
atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenler.
Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyetinin temsilcilerini gönderir, Türkiye
Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul eder.
Milletlerarası andlaşmaları onaylar ve yayımlar. Anayasa değişikliklerine
ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunar. Milli güvenlik
politikalarını belirler ve gerekli tedbirleri alır.
Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı
Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil eder. Türk Silahlı Kuvvetlerinin
kullanılmasına karar verir. Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle
kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır. Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine
ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Anayasanın ikinci
kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve
ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı
kararnamesiyle düzenlenemez. Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi
öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Kanunda açıkça
düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Cumhurbaşkanlığı
kararnamesiyle kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri
uygulanır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı konuda kanun çıkarması
durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir. Cumhurbaşkanı,
kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla,
yönetmelikler çıkarabilir. Kararnameler ve yönetmelikler, yayımdan sonraki bir
tarih belirlenmemişse, Resmî Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girer.
Cumhurbaşkanı, ayrıca Anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri
ile diğer görevleri yerine getirir ve yetkileri kullanır.”
CUMHURBAŞKANININ
CEZAİ SORUMLULUĞUNU DÜZENLEYEN MADDE DE KABUL EDİLDİ
Anayasa değişikliği teklifinin 9. maddesine, 343 kabul,
137 ret oyu verildi. “Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğunu” düzenleyen 9.
maddenin gizli oylamasına 485 milletvekili katıldı. 343 milletvekili evet oyu
kullanırken, 137 milletvekili ret oyu verdi. 3 oy boş çıkarken, 2 oy da
geçersiz sayıldı.
* MADDE 9- 2709 sayılı Kanunun 105 inci maddesi
başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“E. Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu MADDE 105-
Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla Türkiye Büyük Millet
Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma
açılması istenebilir. Meclis, önergeyi en geç bir ay içinde görüşür ve üye
tamsayısının beşte üçünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilir.
Soruşturma açılmasına karar verilmesi halinde, Meclisteki siyasi partilerin,
güçleri oranında komisyona verebilecekleri üye sayısının üç katı olarak
gösterecekleri adaylar arasından her siyasi parti için ayrı ayrı ad çekme
suretiyle kurulacak onbeş kişilik bir komisyon tarafından soruşturma yapılır.
Komisyon, soruşturma sonucunu belirten raporunu iki ay içinde Meclis
Başkanlığına sunar. Soruşturmanın bu sürede bitirilememesi halinde, komisyona
bir aylık yeni ve kesin bir süre verilir. Rapor Başkanlığa verildiği tarihten
itibaren on gün içinde dağıtılır, dağıtımından itibaren on gün içinde Genel
Kurulda görüşülür. Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının üçte ikisinin
gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alabilir. Yüce Divan yargılaması üç ay
içinde tamamlanır, bu sürede tamamlanamazsa bir defaya mahsus olmak üzere üç
aylık ek süre verilir, yargılama bu sürede kesin olarak tamamlanır. Hakkında
soruşturma açılmasına karar verilen Cumhurbaşkanı, seçim kararı alamaz. Yüce
Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen Cumhurbaşkanının görevi sona
erer. Cumhurbaşkanının görevde bulunduğu sürede işlediği iddia edilen suçlar
için görevi bittikten sonra da bu madde hükmü uygulanır.”
* MADDE 10- 2709 sayılı Kanunun 106 ncı maddesi
başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “F. Cumhurbaşkanı
yardımcıları, Cumhurbaşkanına vekâlet ve bakanlar MADDE 106- Cumhurbaşkanı,
seçildikten sonra bir veya daha fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilir.
Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde, kırkbeş gün
içinde Cumhurbaşkanı seçimi yapılır. Yenisi seçilene kadar Cumhurbaşkanı
yardımcısı Cumhurbaşkanlığına vekâlet eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri
kullanır. Genel seçime bir yıl veya daha az kalmışsa Türkiye Büyük Millet
Meclisi seçimi de Cumhurbaşkanı seçimi ile birlikte yenilenir. Genel seçime bir
yıldan fazla kalmışsa seçilen Cumhurbaşkanı Türkiye Büyük Millet Meclisi seçim
tarihine kadar görevine devam eder. Kalan süreyi tamamlayan Cumhurbaşkanı
açısından bu süre dönemden sayılmaz. Türkiye Büyük Millet Meclisi genel
seçimlerinin yapılacağı tarihte her iki seçim birlikte yapılır.
Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak
görevinden ayrılması hallerinde, Cumhurbaşkanı yardımcısı Cumhurbaşkanına
vekâlet eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır. Cumhurbaşkanı
yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar
arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır. Cumhurbaşkanı
yardımcıları ve bakanlar, 81 inci maddede yazılı şekilde Türkiye Büyük Millet
Meclisi önünde and içerler. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Cumhurbaşkanı
yardımcısı veya bakan olarak atanırlarsa üyelikleri sona erer.
Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, Cumhurbaşkanına
karşı sorumludur. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında görevleriyle
ilgili suç işledikleri iddiasıyla, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye
tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması
istenebilir. Meclis, önergeyi en geç bir ay içinde görüşür ve üye tamsayısının
beşte üçünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilir. Soruşturma
açılmasına karar verilmesi halinde, Meclisteki siyasi partilerin, güçleri
oranında komisyona verebilecekleri üye sayısının üç katı olarak gösterecekleri
adaylar arasından, her siyasi parti için ayrı ayrı ad çekme suretiyle kurulacak
onbeş kişilik bir komisyon tarafından soruşturma yapılır. Komisyon, soruşturma
sonucunu belirten raporunu iki ay içinde Meclis Başkanlığına sunar.
Soruşturmanın bu sürede bitirilememesi halinde, komisyona bir aylık yeni ve
kesin bir süre verilir. Rapor Başkanlığa verildiği tarihten itibaren on gün
içinde dağıtılır ve dağıtımından itibaren on gün içinde Genel Kurulda
görüşülür. Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının üçte ikisinin gizli
oyuyla Yüce Divana sevk kararı alabilir. Yüce Divan yargılaması üç ay içinde
tamamlanır, bu sürede tamamlanamazsa bir defaya mahsus olmak üzere üç aylık ek süre
verilir, yargılama bu sürede kesin olarak tamamlanır. Bu kişilerin görevde
bulundukları sürede, görevleriyle ilgili işledikleri iddia edilen suçlar
bakımından, görevleri bittikten sonra da beşinci, altıncı ve yedinci fıkra
hükümleri uygulanır. Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen
Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakanın görevi sona erer.
Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, görevleriyle ilgili olmayan suçlarda yasama dokunulmazlığına ilişkin hükümlerden yararlanır. Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenir.”
YORUMLAR