Kış aylarına girdiğimiz şu günlerde özellikle
okul çağında ki çocuklarda sıklıkla görülen hastalıklara karşıt aşılanmanın
önemini anlatan Bulaşıcı Hastalıklar Uzmanı Dr. Sarı, vücudun hastalıklarla
savaş sırasında çeşitli antikorlara yenik düştüğünü ve buna karşıt önlem
almanın en etkili yolunun aşılar olduğu belirtti.
İşte röportajımızın ayrıntıları: Aşı Nedir? Vücutta hastalıklara karşı koruyucu antikor
dediğimiz maddelerin yapımını uyarabilen, fakat hastalık yapma niteliği özel
yöntemlerle giderilmiş mikroplar ya da bunlara ait ürünlerdir. Yani İnsan ve
hayvanlarda hastalık yapabilen virüs, bakteri v.b. mikropların hastalık yapma
özelliklerinden arındırılarak ya da bazı mikropların salgıladığı toksinlerin
etkisinin ortadan kaldırarak sağlam kişilere verilmesi için geliştirilen
biyolojik maddelere 'aşı' denir. Aşı, kişilere hasta olmadan önce ve hastalık
açısından risk taşıdığı dönemlerde uygulanır. Aşıların tedavi edici özellikleri
yoktur. Yani herhangi bir hastalık oluştuktan sonra veya geçirdikten sonra aşı
yapmanın yararı olmaz. İnsan vücudu kusursuz bir yapı ve amacı her koşul
altında yaşamını yani kendisini korumak.. Hastalığı geçirirken vücudumuz
hastalığın mikrobunu yenebilmek için ciddi bir savaş veriyor. Bu savaşta ana
silah ise ürettiği antikorlar. Oluşan bu antikorlar sayesinde insanlar
çoğunlukla kabakulak, kızamık, suçiçeği gibi hastalıkları sadece bir kez
geçirir, çünkü bağışıklık sistemimiz daha sonra aynı mikroorganizmayla
karşılaştığında onu tanır ve daha önce ürettiği antikorlar sayesinde o
mikroorganizmanın vücutta hastalık oluşturmasını engeller. Ayrıca her hastalık
her zaman zararsız bir şekilde geçirilemez, bazen hastalık çocuk felci
örneğindeki gibi, kişiyi öldürebilir veya sakat bırakabilir. Hiçbir hastalığı
geçirmek aşılanmaktan daha zararsız ve hafif olamaz. Kimler aşı olmalı, kimler
olmamalı? Aşı yapılacak kişinin sağlık yönünden aşı yapılmaya uygun durumda
olması gerekir. Bazı durumlar, hastalıklar ve tedaviler aşı yapılmasına engel
oluşturur. Bazı aşılar bu durumda istenilen etkiyi sağlayamazlar. Dolayısıyla
takip eden hekime danışılarak aşı yapılmalıdır. Çocuk hastayken aşı olması uygun mu? Genellikle, evet. Çocuklar soğuk algınlığı,
kulak ağrısı, hafif ateş ya da ishal gibi hafif bir hastalık varken aşı
olabilirler. Takip eden doktorunuz uygun görürse çocuğunuz aşılanabilir. Aşılar zarar verir mi? Aşılar çok güvenilir maddelerdir. Üretim ve
dağıtım aşamalarında çok sıkı kontrolden geçmektedirler. Ülkemizde kullanılan
aşılar Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından önerilen ve onaylanan GMP (İyi
Üretim Prosedürleri) kurallarına uygun üretilmiş ve uluslararası referans
laboratuvarlarında test edilmiş olan aşılardır. Ayrıca kullanılacak aşılar
teslim alınıp sahada kullanıma sunulmadan önce, Ulusal referans
laboratuvarlarımızda da test edilmekte ve uygun olduğu kanıtlanan aşıların
kabulü yapılmaktadır. Aşılar ilaçlar gibi biyolojik ürünler oldukları için
aşılamadan sonra çok nadir olarak vücutta ve aşı yerinde bir takım yan etkiler
oluşabilir. Aşı ile ilişkili yan etkiler çoğunlukla lokal - uygulanan bölgede-
şişlik, ağrı, kızarıklık, ateş, kırıklık gibi yan etkilerdir. Aşı sonrası
istenmeyen olayla karşılaşıldığında mutlaka doktora bildirilmelidir. Sağlık bakanlığının çocukluk çağı aşı şemasında
hangi aşılar mevcuttur? DaBT-İPa-Hib (Difteri, boğmaca, tetanoz,
polio(çocuk felci), Hib,), OPA ( Oral polio –çocuk felci aşısı), KKK (MMR)
(kızamık, kızamıkçık, kabakulak,) , KPA (konjüge pnömokok,), Hepatit A, Hepatit
B, Su çiçeği ve BCG aşıları mevcuttur. Bir kez yapılan aşı ömür boyu korur mu?
Her aşının koruyuculuk süresi farklıdır. Bazı aşılarda koruyuculuğun olabilmesi
için farklı zaman aralıkları ile aşıda rapel (pekiştirici) doz uygulaması
yapılmalıdır. Bu süre grip aşısı için her yıl, tetanoz aşısı için 10 yılda bir
gibi farklı olabilmektedir. Birden fazla aşı olması uygun mu?Evet. Bebeklerin vücutlarına aynı anda birden
fazla aşı uygulanabileceği çalışmalarda gösterilmiştir. Kombine aşılar
çocuğunuzu tek dozla birden çok hastalığa karşı korur. Sadece birkaç yıl
öncesine oranla bile şimdi uygulanan aşı sayısı çok daha fazladır. Ülkemizde
aşı ile önlenebilen hastalıkların birçoğundan zaten kurtulmamış mıydık,
aşılamaya gerek var mı? Aşılar sayesinde, aşı ile önlenebilen hastalıkların
birçoğu ülkemizde artık yaygın değildir. Ancak aşılamayı durdurursak ülkemizde
görülen birkaç vaka dahi hızla onlarca veya yüzlerce vakaya dönüşebilir.
Kızamık, boğmaca, su çiçeği salgınları ve diğer hastalıkların yaygın olmamasını
yüksek aşılama oranına borçluyuz. Tam bir aşılama uygulanmayan çocuklar ciddi
derecede hastalanabilir ve hastalığı topluma yayabilirler. Daha iyi hijyen ve
steril ortam sağlamak, bulaşıcı hastalıkların ortadan kalkmasını sağlamaz mı?
Aşının kullanılabileceği hastalıklarda aşı kullanımı bırakılırsa hastalık geri
dönebilir. Daha iyi bir hijyen, el yıkama ve temiz su insanları bulaşıcı
hastalıklardan korusa da bazı bulaşıcı hastalıklar ne kadar temiz olursanız
olun yayılmaya devam eder. Eğer insanlar aşı yaptırmazsa, daha az bilinir hale
gelmiş hastalıklar (örneğin çocuk felci ve kızamık) kısa bir sürede tekrar
ortaya çıkarlar. Aşılar cıva içerir ve bu yüzden zararlı değil
mi? Tiyomersal, koruyucu olarak bazı aşılara eklenen
organik cıva içeren bir bileşiktir. Çok dozlu flakon aşılarda kullanılan
koruyucu maddelerden biridir. Aşılarda kullanılan tiyomersal miktarının bir
sağlık riski oluşturduğunu gösteren hiçbir kanıt bulunmamaktadır. Herhangi bir
bilimsel çalışma sonucu olmamasına rağmen bu kimyasalın oluşturduğu sağlık
riskleriyle ilgili çok sayıda endişe göz önüne alınarak son yıllarda aşılarda
koruyucu madde olarak kullanımı azaltılmıştır. Aşılar otizme neden oluyor mu?
Doksanlı yıllarda kızamık, kabakulak ve
kızamıkçık (KKK) aşısının otizmle bağlantısı olduğu öne sürüldü, ancak daha
sonraki yıllarda yapılan çalışmalarda aşılar ile otizm artışı arasında herhangi
bir ilişki saptanmadı. Ne yazık ki, bu söylemin yayılması panik yarattı ve aşı
yapılma oranları düştü, bu da aşı ile önlenebilir hastalıkların tekrar ortaya
çıkmasına neden oldu. Sonuç olarak aşıyla otizm arasında herhangi bir bağlantı
olduğuna dair delil bulunmuyor. Son olarak Ülkemizde Sağlık bakanlığı
tarafından temin edilen aşılar sağlık kuruluşlarında ücretsiz olarak
uygulanmaktadır. Unutmayalım Bulaşıcı hastalıklar ve Zaralarından korunmanın en
kolay yolu aşılanmadır. Aşılı çocuk, sağlıklı çocuk, sağlıklı toplum.
YORUMLAR