Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi AMATEM Koordinatörü Psikiyatrist Prof.Dr. Nesrin Dilbaz,
“fentanil” maddesinin yüksek dozda kullanımının solunum depresyonuna bağlı
ölüme neden olabileceğini belirterek 2013 yılından bu yana fentanil kaynaklı
ölümlerin artış gösterdiğini söyledi.
Yüksek
bağımlılık riski taşıyor
Prof.Dr. Nesrin Dilbaz, şu değerlendirmelerde
bulundu:
“Ağrıyı gideren, acı çekmeyi azaltan ve kendinizi
daha iyi hissetmenizi sağlayan bu ilaçlar, aynı zamanda da yüksek bağımlılık
potansiyeli taşımaktadır. Daha önceden kendinde veya ailesinde maddeyi kötüye
kullanım öyküsü olan, halen alkol veya sigara bağımlılığı olan ve geçmişte
reçeteli ilaçlarla sorunu olan, beraberinde eş tanılı psikiyatrik bozuklukları
olan hastaların, bu ilaçları kötüye kullanıp bağımlı olma riskleri çok daha yüksektir.
Yüksek dozda kullanımı solunum depresyonuna bağlı
ölüme yol açmaktadır. 2013 yılına göre 2014 yılında ABD’de fentanile bağlı
ölümlerde iki misli artış meydana gelmiştir. Ölümlerin çoğunda çoklu ilaç
kullanımı vardır. 2010 dan 2014 yılı arasında yüksek doz ilaçtan ölüm %23 artış
göstermiştir. (2010’da 38 bin 329 iken 2014’te 47 bin 055 ölüm raporlara
geçmiştir) Ölüm raporlarında sıklıkla eroin, oksikodon, metadon, morfin,
jidrokodon ve fentanil gibi opioid türevi ilaçlar ile benzodiazepinlerve kokain
ve metamfetamin gibi uyarıcı maddeler saptanmıştır."
Fentanil
nedir?
İlk kez 1950'lerin başında Belçika'da tıbbi
çalışmalar sonucu bulunan fentanil, tıpta morfinden 80 kat, meperidinden 500
kat daha güçlü bir uyuşturucu olarak biliniyor. Neredeyse 40 yıl sonra, 90’lı
yılların başında tıpta tedavi amaçlı kullanılmaya başlanan fentanil, afyon
türevi bir madde olmasına karşı laboratuvar ortamında üretiliyor. Etkili bir
ağrı kesici olan madde aynı zamanda anestezi için de kullanılıyor. Özellikle
kanser hastaları için etkili sonuçlar veren madde, tıp dünyası için en değerli
ilaçlar arasında gösteriliyor.
Kırmızı
reçeteli ilaç
Bazı hastalıklar için, hastane ortamında plaster
bantla deri üzerinden vücuda girişi sağlanan fentanil henüz çok yakından
bilinmediği için dozunu ayarlamak konusunda sorunlar yaşanıyor. Yapılan doz
hataları ölümle sonuçlanabiliyor. Yasadışı yolla, uyuşturucu olarak
kullanılmaya başlanan madde, bu nedenle çok sayıda ölüme neden oldu. Ancak tıp
dünyasında kırmızılı reçeteyle satılan bir ilaç olarak literatürdeki yerini
koruyor.
Yasadışı
kullanımı artmaya başladı
Kanunlardaki açıklardan faydalanan uyuşturucu
tacirleri, ekonomik gelirin yüksek olduğu Kanada’yı ilk pazar olarak belirledi.
Bu nedenle fentanil kaynaklı ölüm haberlerinin birçoğu Kanada’dan dünyaya
yayılıyor. ABD ve Kanada fentanil krizini çözmek için bir süredir çalışmalar
yürütüyor ancak uyuşturucunun kullanımını engelleme konusunda henüz istenen
sonucu ulaşılamadı. Adı artık daha sık gündeme gelmeye başlayan fentanilin
dünyanın diğer bölgelerinde kullanılmaya başlanmasından endişe ediliyor.
Fentanilin tespiti idrarda fentanil ve
metabolitinorfentanilin sıvı kromotografik yöntemlerle tayini yapılabiliyor.
YORUMLAR