Doç. Dr. Yardımcı, Özel Sani Konukoğlu Hastanesi’nde
düzenlenen “Varis ve Tedavisi” konulu halka açık konferansta, toplardamarların
(ven) temel görevinin, kanın oksijenlenmesi ve dolaşıma yeniden katılması için
kalbe taşınması olduğunu belirterek, “Bacaklardaki kan, toplardamarlar içindeki
kapakçıkların yardımıyla kalbe doğru itilir. Bu kapakçıkların çalışması
bozulduğunda, kan yukarıya taşınamaz, damar içinde birikerek varis görüntüsünü
oluşturur” dedi.
Varisli bacaklarda şişlik, ağrı, yorgunluk, gece krampları ve karıncalanma olduğunu anlatan Yrd. Doç. Dr. Yardımcı, “Ciddi varisli toplardamarlar, bacakların cildinde dolaşım bozukluğu ile cildin beslenmesini bozar, egzema türü şikayetlere yol açarken, bazen de yaraların açılmasına ve iltihaplanmalara neden olabilir" şeklinde konuştu.
Vücudun diğer bölgelerinin aksine, bacaklardaki toplardamarların kanı akciğere gönderirken yer çekimine ters yönde çalışmak zorunda olduğunu, bunun da, venöz dolaşım konusunda bacakların bir şanssızlığı olduğunu ifade eden Yrd. Doç. Dr. Yardımcı, konuyla ilgili şu bilgileri verdi:
“Bu, iki mekanizma ile sağlanır: Birincisi günlük aktivitelerimiz sırasında bacak kaslarımızın kasılmasıyla toplardamarlar komprese olur ve ‘muskulovenöz pompa’ adı verilen bu mekanizma ile kan akciğerlere doğru gönderilir.
İkincisi ise bacak toplardamarlarında bulunan çok sayıda kapakçık(venözvalv) kaslarımız gevşediğinde kanın geriye dönmesine engel olur. Bu kapakçıklar, kan yukarı giderken açılır, geri dönerken kapanarak, kanın akciğerlere doğru tek yönde akmasını sağlarlar.
Ancak bu mekanizma, bazı bireylerde çeşitli nedenlere bağlı olarak zamanla bozulabilir. Bu bozulmada en önemli faktör yapısal-genetik yatkınlıktır. Buna, uzun süre ayakta kalma/oturma, sıcak iklimde yaşama ve hamilelik gibi edinsel faktörler de eklenince kapakçıklarda yetmezlik gelişebilir.”
Yrd. Doç. Dr. Yardımcı, venöz yetmezlik olarak adlandırılan bu bozuklukta, bacak kaslarının kasıldığında kanın akciğerlere doğru gittiğini, ancak kaslar gevşediğinde kanın tekrar ayağa doğru aktığını söyledi.
Reflü adı verilen geri akımın, tutulan damarlarda basınç artışına (venöz hipertansiyon) yol açarak, bu damarlarda zaman içinde genişleme meydana geldiğini anımsatan Yrd. Doç. Dr. Yardımcı, “Genişleme en çok cilt altındaki gevşek yağ dokusu içinde yer alan yüzeyeltoplardamar dallarında oluşur ve genişleyerek ciltten kolayca görülebilen varis adı verilen genişlemiş damarlar ortaya çıkar” ifadelerini kullandı.
Yrd. Doç. Dr. Yardımcı, varislerinaslında bir hastalık değil, venöz yetmezlik adı verilen bir hastalığın sonucu ve en “göze çarpan” belirtisi olduğunun altını çizerek, “Maalesef bir çok merkezde dopplerultrason yapılmadan yüzeyel varislere müdahale edildiğinden altta yatan asıl hastalık devam eder. Bu da halk arasında ‘’varis tedavi edilse bile tekrar eder’’ düşüncesinin yerleşmesine neden olmuştur” uyarısını yaptı.
NEDENLERİ:
Özel Sani Konukoğlu Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı da olan Yrd. Doç. Dr. Yardımcı, varisin nedenlerini şöyle sıraladı:
“Yaş: Yaş ilerledikçe görülme sıklığı artar.
Cinsiyet: Kadınlarda varis oranı yüzde 1 – 71, erkeklerde yüzde 2-56.
Doğum sayısı fazla olan bayanlarda görülme sıklığı daha yüksek.
Meslek: Doktor,hemşire, berber, öğretmen gibi ayakta uzun süre sabit kalan kişilerde daha sık izlenir.
Genetik: Aile hikayesi olanlarda yüzde 70 oranında çocuklarda da izlenir.
Vücut kitle indeksi: Kilo artışı ile görülme sıklığı artar.
Sedanter yaşam:Hareketsiz yaşam şekli, gelişmesini kolaylaştırır.”
Varisin bulgularını “Ağırlık hissi, ağrı,şişlik, uyuşukluk,
gece krampları, yorgunluk, kaşıntı ve huzursuz bacak” olarak özetleyen Yrd.
Doç. Dr. Yardımcı, varis tiplerini şu alt başlıklarda açıkladı:
“Telenjiektazi (damar çatlaması): 0,1-1 mm
genişliğinde, parlak kırmızı, cilde yakın yerleşimli, ele gelmeyen damarlardır.
Kılcal varisler (spidervenler): Ciltten çıkıntı
yapmayan, çapları 1-3 mm olan kırmızı-mor renkli varislerdir. Çok sayıdaki bu
varisler, genellikle küçük çaplı bir ya da birkaç yüzeyel toplardamardaki kapak
yetmezliği sonucu oluşurlar.
Orta boy varisler (retikülervenler): Ciltten
hafif çıkıntı yapan, yeşil renkli, çapları 3-4 mm arasında değişen varislerdir.
Genellikle daha küçük bir yüzeyel toplardamardaki kapak yetmezliği sonucu
oluşurlar.
Büyük varisler (variközvenler): Ciltten bariz
çıkıntı yapan, çapları 4-15 mm arasında değişen varislerdir. Olayın
nedeni genellikle büyük bir ana yüzeyel toplardamarlardaki kapak yetmezliğidir.
TEDAVİ
Varis tanısı konmasında dopplerultrasonografininkolay, ağrısız ve güvenilirliği yüksek bir test olduğunu vurgulayan Yrd. Doç. Dr. Yardımcı, şöyle devam etti:
“Venöz yetmezlikte tedavi prensibi, hastalarda olayın nedeni olan venöz yetmezliğin (reflü) giderilmesi, sonra da olayın sonucu olan varislerin tedavi edilmesidir. Venöz yetmezlik tedavi edilmeden direkt olarak varislerin tedavi edilmesi, hastalığın kendisinin değil sonucunun ya da belirtisinintedavi edilmesi demektir.
Bu durumda, varisler ya yeterince tedavi edilemeyecek ya da tedavi edilse bile kısa sürede nüks edecektir. Tedavi seçimi hastaya, damar durumuna göre planlanır. Cerrahi, lazer, radyo frekans, skleroterapi, köpük tedavisi kliniğimizde uygulanan tedavi yöntemleridir.”
NELER YAPILMALI, NELER YAPILMAMALI
Varise karşı yapılması ve yapılmaması gerekenlere değinen Yrd. Doç. Dr. Yardımcı,şu önerilerde bulundu:
“Uzun süre ayakta durmayı ya da oturmayı gerektiren işlerde çalışan kişilerin (özellikle kadınların), fırsat buldukları her an ayaklarını yukarı kaldırarak dolaşımlarını rahatlatmaları önerilir. Bunu yapamadıkları zamanlarda ise ayaklarını ileri-geri hareket ettirerek baldır kaslarını çalıştırmaları gerekir.
Varisten korunmak için uzun süre hareketsiz oturmaktan ve ayakta kalmaktan kaçınılması, düzenli olarak egzersiz yapılması, kilo almamaya dikkat edilmesi, sigara ve alkol tüketiminden kaçınılması ya da azaltılması varisi önlemede büyük rol oynar. Çok sıcak suyla banyo yapmak da varislerin ilerlemesini hızlandırır. Bu nedenle kaplıca, sauna gibi sıcak ortamlardan uzak durmak büyük önem taşır.”
Yrd. Doç. Dr. Yardımcı, sunumunun ardından, SANKO Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri, Özel Sani Konukoğlu Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanları olan Doç. Dr. Gökhan Gökaslan ve Doç. Dr. Erkan Kaya ile birlikte katılımcıların sorularını yanıtladı.
YORUMLAR