Kahramanmaraş’ta Bugün Gazetesi’nden Yadigar Jira’nın haberine göre; Ailenin çocuğuna isim koyarken önemsediği mesele onu “biricik” kılmak ve diğerlerinden ayırmaktır aslında. İsim arayışları bazen aylarca sürer. Ancak ailenin ötesinde, seçilen isimler toplumsal hafızayla, kültürle, dinle beslenir. Konacak adla birlikte doğacak bebeğin ailenin gözünde adeta kehaneti de belirlenir. Bu “kehanet” belirlemede arzu edilen kişiler dönemsel değişiklik gösterir. Bazen radikal bir liderin ismi popüler olur bazen dini bir liderin ya dadizilerde ve filmlerde öne çıkan başrol oyuncularının da isimleri kullanılıyor.
Yapılan araştırmalara göre 1920'li yıllarda revaçta olan Hayriye, Cemile, Zeliha ve Züleyha'nın yerini şimdilerde Derya, Azra, Nisanur ve Belinay, İlayda, kübra ve büşra almış. Erkeklerde ise Kemal, Ramazan, Recep'in yerine Eymen, Çınar, Umut, yusuf tercih edilmiş görünüyor. Nüfus kütüklerine kayıtlı en çok kullanılan kadın isimleri ise şöyle: Zeynep, Elif, Hülya, Ecrin, İlayda, Derya, Yağmur, Zehra, Azra, Nisanur, Ela, Belinay, Nehir, Hiranur, Meryem, Irmak, Eylül, Sümeyye, Cemre, Rabia, Ayşe ve Fatma. 1920’li yıllardan günümüze aktarılan değişmeyen kız çocuklara verilen beş isim var: Zeynep, Elif, Meryem, Fatma, Ayşe ve Hatice olarak geçmektedir.Oğlan çocuklara verilen isimler ise: Yusuf, Berat, Emir, Mustafa, Ahmet, Ömer, Mehmet, Muhammed, Emirhan, Eymen, Ali, Çınar, Enes, Kerem, Miraç, Umut, İbrahim, Furkan, Hüseyin ve Yunus Emre. 1920’lerle günümüzde değişmeden devam eden erkek isimleri ise kız çocuklarının isimlerinden daha fazla olduğu öğrenilmiştir: Yusuf, Mustafa, Ahmet, Ömer, Mehmet, Ali, İbrahim ve Hüseyin isimleri hiç değişmeden devam etmektedir.Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yansımasını kadınlara ve erkeklere verilen isimler üzerinden okumak mümkün. Dini unsurlar barındırmayan yeni isimlerde bile kadın doğayla bütünleşirken, erkek erdemle güçle doğruluk gibi değerlerle kehanet yolculuğuna çıkıyor.Sosyal olgular üzerinden ancak genel olarak kadınların isimlerinin erkeklerden daha fazla değiştiği, daha fazla doğa ve dini unsurlardan beslenen yeni kadın isimlerinin kullanıldığı öğrenildi.
KIZ ÇOCUKLARININ İSMİ VE DİNİ MANADA ANLAMI
Zeynep: değerli taşlar, mücevherler, değerli olan her şey. Elif: Arap alfabesinin ilk harfi, dost tanıdık, ışık saçan güzel kız. Ecrin: Bu aralar popüler olan Ecrin’in anlamı çoğu yerde ‘Allah’ın hediyesi’ olarak geçiyor. Fakat Ecrin’in anlamı ‘Allah’ın hediyesi’ değil! Ecrin isminin kökeni Arapça olan ‘ecr’ kelimesinden gelir. Ecr ‘ücur, ücret’ demektir. Ayrıca Ecrin de ‘ücret’ demektir. Ücret kelimesini ‘ecret’ olarakta yazabiliriz, ama bu kelimenin telaffuzu daha zor olduğu için tercih edilmiyor. Ecrin’in Kuran’da geçtigi ayet: Kul mâ es’elukum aleyhi min ecrin ve mâ ene minel mutekellifînmutekellifîne Türkçe’de anlamı: De ki: Buna karşılık ben sizden bir ücret istemiyorum. Ve ben olduğundan başka türlü görünenlerden de değilim. Yağmur: Gökten damlalar halinde düşen su. Zehra: Ay yüzlü,ay gibi parlak ve saf olandır. Azra: Delinmemiş bir inci, Bakire, el değmemiş, Hz. Meryem’e verilen ad. Ayak basılmamış kum. Ela: Sarıya çalar kestane rengi. Belinay: Peygamber Çiceği. Nehir ve Irmak: büyük akarsu. Hiranur:Hz. Sav ilk vahi İndirilen Dağın Adı Işık saçan güzel huylu. Meryem: Dinine bağlı kadın ; Hz.İsa’nın Annesi. Irmak: Çoğunlukla denize dökülen, özellikle genişliği ve taşıdığı su niceliği bakımından en büyük akarsu, nehir demektir. Eylül: Yılın 30 gün süren 9’ayın yani güzün başlangıcıdır. Sümeyye: İslamın ilk şehidi, ilk Müslüman olan sahabelerden. Cemre: Önce havada, sonra suda ve toprakta oluştuğu sanılan sıcaklık yükselişidir. Rabia: Dördüncü. Ayşe: Ay gibi parlak ve güzel, can veren demektir. Fatma: Sütten kesilmiş Kendisi ve zürriyeti cehennemden uzak kılınmış. Hz. Peygamber'in Hz. Hatice'den dünyaya gelen en küçük kızının adı.
EN ÇOK KULLANILAN ERKEK İSİMLERİNİN ANLAMLARI
Yusuf: Hz. Yakub a.s.un oğlu olan peygamber Hz. Yusuf: İbranice; inleyen, ah eden, inilti. Beraat: İzinli, müsaadeli olmak.Emir: Ateşte kıpkırmızı hale getirilen demir Al-Demir.Mustafa: Temizlenmiş, saf hale getirilmiş. Ahmet: Övülmeye değer. Beğenilmiş ve Allaha şükreden. Ömer: Dirlik, canlılık yaşam gücü demektir. Mehmet: Aslı Arapçada Muhammed, çok övülmüş anlamın da. Muhammed: Birçok defalar hamd-u sena olunmuş, tekrar tekrar övülmüş. Bir çok güzel huylara sahip. Emirhan: Emir veren hükümdar, hanın emri. Eymen: Daha uğurlu, çok talihli, hayırlı, kutlu. Ali: Bilim adamı, bilgin ilim bilen, ilimle uğraşan kimse. Çınar: Geniş yapraklı kalın gövdeli uzun ömürlü bir ağaç. Enes: İnsan, Malik. Kerem: Cömertlik, soyluluk büyüklük. Miraç: Göğe yükselmek. Umut: Ummak, beklemek, ümit etmek. İbrahim: İnananların babası, Hakların babası. Kuranda ismi geçen İbrahim Peygamber. Furkan: İyi ile kötüyü birbirinden ayıran kanıt, Kuran-ı Kerim. Hüseyin: Ruh ve madde güzelliği. Yunus Emre: iyilik sever insan şiirleriyle anılan ademoğlu demektir.
YORUMLAR