Uzun yıllar çalışmak, prim gün sayısının fazla olması
emeklilikte yüksek maaş almak için yeterli değil. Bugün asgari ücret ve biraz
üzeri maaş alanlar istedikleri kadar uzun çalışsınlar emekli maaşları düşer.
Önemli olan prime esas kazancın yüksek gösterilmesi. Ayrıca emekli maaşını
arttırmanın bazı yolları da var.
Konu emeklilik olunca, en çok merak edilenlerin başında
da emekli maaşının nasıl yükseltileceği geliyor. Kimileri, emekliliği gelse
bile daha yüksek maaş almak için çalışmaya devam edip etmemesi gerektiğini
soruyor. Kimileri, aktif çalışırken emekli maaşını yüksek tutmanın yollarını
merak ediyor. Kimileri de emekliliği gelmesine karşın çalışmaya devam ettikçe
emekli aylığının azaldığından endişe ediyor. Tüm merak edilenlere değinelim ve
emekli maaşını artırmanın yollarını açıklayalım.
Öncelikle; emeklilik için üç koşulun yerine getirilmesi
gerekiyor; belirli süre çalışılmış olması, bu süre içinde prim ödenmiş olması
ve gerekli yaşın doldurulmuş olması. Bunlardan biri bile eksik olursa, emekli
olunamıyor, emekli maaşı bağlanamıyor. Emekli maaşı ise çalışanın ortalama
aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucunda bulunan tutar, maaş
olarak bağlanıyor.
Aylık kazançta, sosyal güvenlik kurumuna bildirilen prime
esas kazanç önemli rol oynuyor. Emekli maaşında, enflasyon oranı ve büyüme
oranı gibi etkenlerde rol oynuyor. Aylık bağlama oranı ise, sigortalının
malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarında toplam prim ödeme gün sayısının her
360 günü için yüzde 2 olarak uygulanıyor.
SON 7 YIL ÖNEMLİ
Tabii, emekli maaşı bağlanırken, kişinin işçi mi,
Bağ-Kurlu mu, memur mu; hangi statüde çalıştığına da bakılıyor. Burada kişinin
son 7 yılda hangi statüde çalıştığı önemli. Son 7 yılda, yani 2 bin 520 gün,
kişi hangi statüde çalışmışsa emekliliği de o statüye göre oluyor ve emekli
aylığı da buna göre belirleniyor. 7 yılla da kasıt, son prim ödeme tarihinden
önceki fiili hizmet yılı. Örneğin, son 7 yılda Bağ-Kurlu çalışılmışsa bu
statüden emekli olunuyor.
Peki, son 7 yılda iki farklı statüde; hem Bağ-Kurlu hem
de SSK'lı çalışılmışsa ne olacak? O zaman da son 3.5 yıl, bin 261 gün, hangi
statüde iseniz, oradan emekli olacaksınız. Örneğin, son 7 yıl hem SSK'lı hem de
Bağ-Kurlu olarak çalıştınız, ancak son 3.5 yıl SSK'lıydınız; emekliliğiniz
SSK'dan olacak ve buna göre maaş bağlanacak. Şunu da belirteyim, 1 Ekim
2018'den sonra ilk kez sigortalı olanlarda durum değişiyor.
Bu tarihten sonra sigorta olanlar için son 7 yıl kuralı
geçerli değil, tüm çalışma süresine bakılarak emekli olunuyor. Burada da en
fazla hangi statüde çalışılıp, prim ödenmişse emeklilik şartları da o statü
üzerinden oluyor. Bu da alınacak emekli maaşını, emeklilikte alınacak zamları
ve ikramiyeleri etkiliyor.
KİMLERİN MAAŞI
DÜŞÜYOR?
Gelelim, emeklilik şartları yerine getirilse bile
çalışmaya devam ettikçe emekli maaşı artır mı, yükselir mi sorunun cevabına.
Bir kere, sosyal güvenlik kurumuna ne kadar yüksek ücret bildirilip, ne kadar
yüksek prim ödenirse emekli aylığı da o oranda yüksek oluyor. Bugün asgari
ücret ve asgari ücretin biraz üzerinde maaşla çalışanlar emekli olmayıp, yüksek
maaş alabilmek için daha fazla çalıştıklarında; maalesef emekli maaşları düşer.
Ne kadar düşer derseniz? Her ay 1-3 lira arasında azalır.
Neden düşer diye sorarsanız? Aylık bağlama oranları düştükçe emekli aylığı da
düşer de ondan. Ancak asgari ücretin iki-üç katından fazla maaş alanlar emekli
olmayıp, ne kadar uzun süre çalışırlarsa emekli maaşları da artar.
Örnekle anlatayım: 2 bin 520 lira ile 5 bin lira arasında
maaş alanlar, emeklilik şartlarını yerine getirip de çalışmaya devam ederlerse,
emekli aylıkları azalır. Ama bugün aylık 8 bin liranın üzerinden maaş
bildirenler, emekli olmayıp, çalışmaya devam ederlerse emekli aylıkları da
çalıştıkları süre kadar artar. Hele ki, tavandan sigorta bildirimi yapanlar
–ki, 2019 için SSK tavanı 19 bin 188 lira- çalışmaya devam ederlerse aylık 20
liranın da üzerinde emekli aylıkları yükselir.
Sözün özü, eğer asgari ücret ve iki katı üzerinde aylık
maaş alıyorsanız ve maaşınızı tavandan gösteremiyorsanız uzun süre çalışmanın
faydası yok aksine zararı var. Ama yok yüksek maaş alıyorsanız ve sigorta
bildirimini de tavandan yapıyorsanız emekliliğiniz gelse de çalışmaya devam
edebilirsiniz.
BUNLARA DİKKAT
EDİN!
Sosyal güvenlik kurumuna prime esas kazancın yüksek
bildirilmesi gerekiyor.
Mümkünse prime esas kazancınızı tavandan bildirin.
Ücreti yüksek olup da bordrosunda asgari ücretli ya da
düşük gösterilenlerin emekli maaşı düşer.
Prim, ikramiye gibi ek ödemelerin prime esas kazanca
eklenip, gösterilmesi gerekiyor.
Birden fazla yerde sigortalı çalışmak prime esas kazancı
artıracağından emekli maaşına da olumlu katkı sağlar.
SSK'lı emekli olmak Bağ-Kurlu ya da tarım Bağ-Kurlu
statüsünde emekli olmaktan daha avantajlı.
Emeklilik öncesi son 3.5 yıl önemli. Farklı sosyal
güvenlik statülerinde çalışsanız da son 3.5 yılda tavandan kazanç bildirip,
SSK'dan emekli olursanız maaşınız artar.
Kadınlar için doğum, erkekler için askerlik ve yurtdışı
borçlanmaları sosyal güvenlik tavanı üzerinden yapılırsa emeklilik maaşına
olumlu etki yapar. (KAYNAK: HÜRRİYET)
YORUMLAR