Halk arasında ‘sara’ olarak bilinen bu hastalığın tedavisinde kullanılan ilaçlar giderek geliştirilse de bazen nöbetlerden bile daha çok sıkıntı veren yan etkiler nedeniyle özellikle hastalığı ilerlemiş olanların yaşam kalitesi ciddi oranda düşebiliyor. Acıbadem Kadıköy Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Fehim Arman, epilepsi hastalarının ilaçlarını mutlaka şaşmaz bir düzende ve planlı kullanması gerektiğinin altını çizerken, hastalıkla ilgili bilinmesi gereken 9 önemli noktayı anlattı; önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.
Beyin
fonksiyonları kısa bir süre bozuluyor
Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 1’ini etkileyen epilepsi
beyin fonksiyonlarındaki kısa süreli bozukluk olarak tanımlanıyor ve beyin
hücrelerinde geçici anormal elektrik yayılması sonucu ortaya çıkıyor. Hastalığın
tedavisinde bu nöbetlerin kontrol altına alınmasına ve azaltılmasına
odaklanılıyor.
Birçok etken yol
açabiliyor
Epilepsi; kafa travmaları, inme, beynin özellikle doğum
sırasında bir süre oksijensiz kalması ya da menenjit gibi beyin enfeksiyonları
sonucu ortaya çıkabiliyor. Genetik faktörlerin de epilepside rolü olduğu
düşünülüyor. Ailede epilepsi öyküsü varsa epilepsi görülme olasılığı da
artıyor.
Her yaşta
görülebiliyor
Epilepsi belli bir yaş grubuna ait bir hastalık değil.
Özellikle insan ömrünün uzamasının da etkisiyle bu hastalığa artık ileri
yaşlarda da rastlanması söz konusu olabiliyor.
Bu faktörler
nöbetleri tetikleyebiliyor
Epilepsi hastalarının stres ve depresyondan mümkün
olduğunca uzak, düzenli ve kaliteli uyku uyudukları, düzenli beslendikleri ve
alkolden kaçındıkları bir hayat sürdürmelerinde fayda var çünkü tüm bu
faktörler nöbetleri tetikleyerek hastalığın seyrini olumsuz etkileyebiliyor.
Beyni etkileyen
bölgeye göre nöbet tipi değişiyor
Epilepside nöbetlerin niteliği beynin etkilenen bölgesine
bağlı olarak değişiyor. Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Fehim Arman, epilepside
40’tan fazla nöbet tipi tanımlanmış olduğuna dikkat çekerek “Bir kısım hastada
nöbet sırasında istemsiz kas hareketlerinin ya da kas zayıflığının ortaya
çıktığını görüyoruz. Bir başka grup hasta nöbet sırasında bilincini geçici
olarak tamamen yitiriyor ve nöbetini hatırlamıyor. Bazı hastalar ise nöbeti ya
zorlukla fark ediyor ya da hiç fark edemeyeceği kadar hafif geçiriyor. Tüm
bunlar beynin hangi bölgesinin ya da bölgelerinin etkileniyor olduğuna göre
ortaya çıkıyor” diyor.
Tedavi edilebiliyor
Hayatı zorlaştırma ihtimaline ve ne zaman nöbet
geçirilebileceğinin bilinmemesine karşın epilepsi tedavi edilebilen bir
hastalık. Tedavide ilk seçenek ise epileptik ilaçlar. Tek bir epilepsi nöbeti
geçiren kişide genellikle ilaç tedavisi gerekmediğini belirten Prof. Dr. Fehim
Arman, “Ancak uzak semptomatik nöbet dediğimiz durumlarda örneğin hastada beyni
etkileyen bir lezyon söz konusu ise, nöbet tekrarlama riski yüksek olduğundan
ilaç tedavisine başlanıyor” şeklinde konuşuyor.
İlaçlar kilit rol
oynuyor
Epilepsi tedavisinde en önemli nokta nöbetleri durdurmaya yönelik olarak
seçilen ilaçların tam olarak uzman doktorun önerdiği şekilde düzenli ve planlı
kullanımı. Her beş hastadan dördünde uygun ilaçlar seçildiğinde ve yeterli
dozda alındığında nöbetler duruyor. İlaçların her gün belli bir saatte alınması
da tedavide başarıyı artırıyor. Genellikle tek bir epilepsi ilacı ile tedaviye
başlamak tercih edilse de eğer bu ilaç nöbetleri yeterince kontrol altına
alamıyorsa o zaman ilaç değişimi yapılabiliyor veya ikinci bir ilaç
eklenebiliyor. Klasik ve yeni jenerasyon olmak üzere iki ana gruba ayrılan
ilaçların seçiminde özellikle hastanın geçirdiği nöbet tipi, yaşı, etkinliği,
cinsiyeti (kadınsa gebelik durumu), kullandığı diğer ilaçlar, diğer
hastalıkları, ilacın olası yan etkileri, ilacın gereken kullanım sıklığı ve
kullanım şekli göz önüne alınıyor.
Cerrahi tedavi gündeme
gelebiliyor
Araştırmalar epilepsi hastalarında nöbetlerin yaklaşık yüzde 30’unun ilaçlarla
kontrol edilemediğini gösteriyor. Tıbbi tedaviye dirençli bu hasta grubunun bir
kısmında cerrahi tedavi gündeme gelebiliyor. Uygun hastalarda cerrahi tedavi
ile nöbetler ya tamamen ortadan kalkıyor ya da nöbetlerin sıklık ve şiddetinde
önemli derecede azalma sağlanıyor. Hasta böylece yüksek dozda kullanmak zorunda
kaldığı ilaçların yan etkilerinden de kurtulmuş
oluyor ve yaşam kalitesi artıyor.
Doktorla irtibat
halinde olmak gerekiyor
Tedavide başarılı sonuca ulaşana kadar hastanın
doktoruyla yakın irtibat halinde olması ve aşağıdaki durumlarla karşılaşınca
mutlaka kendisini bilgilendirmesi şart:
- Nöbet sayısında beklenmedik bir artış olursa
- Herhangi bir nedenle ilaç alınamazsa (örneğin; mide yakınması nedeniyle)
- Başka sağlık sorunları ortaya çıkarsa
- Gebelik söz konusu olursa ya da gebelik planlanıyorsa.
YORUMLAR