Bunların yanı sıra annelik şansı da yitirilmiş oluyor. Bu nedenle erken menopoza karşı önlem almak şart! Acıbadem Kozyatağı Hastanesi
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Jale Dal Ağca yumurtalıklara zarar veren
ya da östrojen üretimini durduran herhangi bir etkenin erken menopoza neden olabileceğini
belirterek, “ Bu risk faktörlerinin büyük bir kısmını, değiştiremeyeceğimiz
etkenler oluşturuyor. Ancak erken menopozda hatalı alışkanlıklar ve
davranışlarımızın da önemli bir rol oynadığı bir gerçek. Dolayısıyla üreme
sağlığı için yaşam alışkanlıklarımıza dikkat etmemiz çok önemli” Peki erken
menopoza neden olan faktörler neler? Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr.
Jale Dal Ağca erken menopoza yol açabilen etkenleri anlattı, önemli bilgiler
verdi.
Erken teşhis çok
önemli!
Erken menopozda erken teşhis çok önemli. Kadın
Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Jale Dal Ağca bu konuda yapılacak en doğru şeyin
ise bir jinekoloğa başvurmak olduğunu ifade ederek, “Günümüzde AMH (anti müllerian
hormon) testi ve ultrasonla yumurta rezervleri çok kolay tespit edilebiliyor.
Bu sayede özellikle çocuk sahibi olmayan kadınlara yumurtalarını dondurma şansı
sağlanmış oluyor” diyor.
Genetik
Annenizin menopoza girme yaşı, sizin menopoza giriş
yaşınızı belirleyebiliyor. Dolayısıyla erken menopoz için tıbbi bir neden
yoksa, altta yatan faktör genetik geçiş olabiliyor
Sigara içmek
Birkaç çalışmanın analizi, uzun süredir ya da düzenli
sigara içen her 10 kadından birinin erken menopoz için risk altında olduğunu
gösteriyor. Yapılan çalışmalara göre; günde 20'den fazla sigara içen kadınlar, içmeyen
kadınlardan 2 yıl önce menopoza giriyor. Bunun sigara dumanında bulunan
polisiklik hidrokarbonlardan kaynaklı olduğu düşünülüyor.
Çok zayıf veya çok
kilolu olmak
Çok zayıf olmak, örneğin yağ kitle indeksinin yüzde 12’in
altında olması daha az yağ dokusu ve östrojen deposuna sahip olmak demek. Bu
tablo da adetlerin kesilmesine ve bu kadınların üçte birinin erken menopoza
girmesine neden olabiliyor. Bunun tam aksine çağımızın önemli bir problemi olan
obezite de erken menopoza yol açan önemli etkenler arasında yer alıyor.
Egzersiz yapmamak
Hareketsiz bir yaşam tarzı, aşırı hormonların ve
toksinlerin vücutta birikmesine neden oluyor. Hormonların vücutta birikimi ile
toksinler de erken menopoz nedeni olabiliyor. Bunun aksine egzersizle kalp
hızımız artıyor, bu da vücuda daha fazla oksijenli kanın pompalanmasını sağlıyor.
Dolaşımdaki bu artış toksinlerin giderilmesine de yardımcı oluyor. Ayrıca
egzersiz vücut ısısını arttırarak ter bezlerini tetikliyor. Ter vücutlarımızın
toksinlerini atmasının başka bir yolu. Bu nedenle haftada en az 3 gün, mümkünse
5 gün spor yapmayı ihmal etmeyin.
D vitamini
eksikliği
Yapılan çalışmalarda D vitamini eksikliğinde daha az
folikül, yani yumurta geliştiği gözlenmiş. Bunun dışında beslenme açısından,
gıda kaynaklarından en çok D vitamini alan grupla en az alan kadınların
kıyaslandığı çalışmalarda, D vitamini alan grupta erken menopoz riskinin yüzde 17
daha düşük olduğu tespit edilmiş. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Jale
Dal Ağca, “Bu nedenle beslenmede D vitamini içeren besinler de düzenli olarak
tüketilmeli. Ayrıca mart-ekim ayları arasında güneş kremi sürmeden, her gün
11.00-15.00 saatleri arasında, 25-30 dakika güneşlenmek çok önemli. Her sene
mutlaka D vitamini seviyesine baktırılıp, gerekirse takviye ilaç almak için
doktora başvurmakta da fayda var” diyor.
Kalsiyumdan eksik
beslenme
Yapılan çalışmalarda gıda kaynaklarından en çok kalsiyum
alan kadınlarda erken menopoz yüzde 13 oranında daha az gözlenmiş. Bu nedenle
kalsiyumdan zengin beslenmeye özen gösterin. En önemli kalsiyum kaynakları ise süt
ve süt ürünleridir. Bunun dışında pekmez, susam, kurubaklagiller, yeşil
yapraklı sebzeler, kuru meyveler, fındık ile fıstık da kalsiyumu zengin gıdalar
arasında yer alıyor.
Stres
Psikolojik stres üremeyle ilişkili hormonal sistemde
değişikliğe neden olabiliyor. Yapılan araştırmalar, kronik endişe, hüzün, korku
ve diğer olumsuz duyguların, üreme sistemi ekseni işleyişini değiştirerek erken
menopoza yol açabileceğini tespit etmiş. Çalışmalara göre psikolojik stres beynin
hipotalamusunda bazı moleküllerin açığa çıkmasına neden oluyor. Bu moleküller de
üreme sistemindeki işleyişi bozuyor.
Çeşitli
kimyasallar
Bazı kozmetik ürünlerde bulunan kimyasallar ve teflon
ürünlerinin de yumurtalıklara zarar verebileceğini gösteren çalışmalar da
mevcut. Zararlı olduğu bilinen propanediol, metilolakrilamid ile monometil eter
gibi kimyasal maddeleri içeren ürünleri hayatınızdan çıkartmanız çok önemli.
Ayrıca mümkün olduğunca organik gıdalar alın. Organik olmayan bazı gıdalar
genellikle pestisitler, herbisitler, koruyucu hormonlar ve antibiyotikler içerebiliyor.
Emin olmadığınız musluk suyunu içmemeye de özen gösterin.
Vejeteryan diyet
Vejeteryan diyetin de erken menopoza yol açtığını
gösteren çalışmalar mevcut. Amerika’da yapılan bilimsel bir çalışma, bunun
aksine süt ürünleri gibi hayvansal gıdalar, D vitamini ile kalsiyumdan zengin
beslenen kadınlarda erken menopoz riskinin daha düşük olduğunu göstermiş.
Kromozomal nedenler
Tamamlanmamış bir kromozomla, örneğin Turner Sendromu ile
doğanlarda ya da Down Sendromu gibi fazladan kromozoma sahip olanlarda yumurtalıklar
düzgün çalışmayabiliyor. Bunun sonucunda da erken menopoz gelişebiliyor.
Otoimmün
hastalıklar
Erken menopoz tiroit ve romatoid artrit gibi otoimmün
(bağışıklık sistemi) bir hastalığın sonucu da gelişebiliyor. Otoimmün
hastalıklarda, bağışıklık sisteminde bir bozukluk mevcut oluyor ve bağışıklık
sistemi kendi dokusunu yabancı olarak algılayıp, ona saldırıyor. Vücudun
savunma sistemi yumurtalıkları da yabancı doku olarak algılayıp saldırarak,
hormon yapımını önlüyor ve yumurtaların beklenenden daha kısa zamanda
tükenmelerine yol açabiliyor.
Enfeksiyonlar
Kabakulak, erken menopozla bağlantılı en yaygın
hastalık. Hafif geçen enfeksiyonlar bile yumurtalık yetmezliği
oluşturabiliyor. Bunun dışında pelvik tüberküloz olguların yüzde 3'ünde de
erken menopoz görülüyor.
Kanser tedavisi
Kemoterapi için kullanılan bazı ilaçlar ya da kanser için
pelvik radyasyon tedavileri de yumurtalıklara zarar verebiliyor. Bu nedenle tedavi
öncesi üremeyi koruyucu tedavilerin uygulanması çok önemli.
Cerrahi nedenler
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Jale Dal Ağca
yumurtalıkların operasyonla alınmasının da erken menopoza yol açtığını
belirterek, “Öte yandan rahim ameliyatı olan bazı kadınlarda rahim alındığı
halde yumurtalıklar bırakılıyor. Bu durumda yumurtalıklar hormon salgılamaya
devam edeceği için hemen menopoza girilmiyor. Ancak yapılan cerrahi işlem bazen
yumurtalıkların kan akışını etkileyebiliyor. Bu durumda yumurtalıklar korunsa
bile beklenen süreçten önce menopoza girilebiliyor “ diyor.
YORUMLAR