Hazine ve Maliye Bakanlığınca yürütülecek çalışmayla
harcamalar gözden geçirilecek ve verimsiz harcama alanları tasfiye edilecek. Bu
yolla oluşturulacak mali kaynak başta eğitim, sağlık ve üretim olmak üzere büyümeye
katkı sağlayacak alanlara aktarılacak.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'ndaki bütçe görüşmelerinde, Hazine ve Maliye Bakanlığının yürüttüğü projeler ve 2020 hedefleri ortaya konuldu.
Buna göre, finansal saldırılara karşı yerinde ve
zamanında yapılan müdahalelerle döviz kurundaki dalgalanma azaldı ve finansal
piyasalar normalleşti. Bu sayede, ekonomik aktivitede ılımlı toparlanma
gerçekleşti. Dış ticarette ve turizmde kaydedilen olumlu gelişmeler sayesinde
cari işlemler dengesinde Cumhuriyet tarihinin en iyi seviyelerine ulaşıldı.
Enflasyon, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskıların
zayıflaması, enflasyon beklentilerindeki iyileşme ve güçlü baz etkisinin
devreye girmesiyle tek haneli seviyeleri gördü.
Sektör odaklı vergi indirimleriyle ekonomik aktivite
canlandırıldı. Vergi kayıpları, vergi artışları yerine alternatif gelir
kaynaklarıyla telafi edilerek bütçe dengeleri korundu. Eşel mobil uygulamasıyla
petrol fiyatlarındaki oynaklık sınırlandırıldı.
Yüksek gelir gruplarından daha fazla vergi alınmasına
yönelik hükümler içeren kanun Mecliste kabul edildi. Uyumlu mükellefler için
getirilen yüzde 5'lik vergi indirimi uygulamasından daha fazla mükellefin
yararlanması için düzenleme yapıldı.
İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden sunulan hizmet sayısı
123'e çıkarıldı. Bu hizmetler kapsamında vatandaşlar tarafından yaklaşık 7
milyon adet dilekçe elektronik ortamda verildi.
Kağıt ortamında düzenlenen dekont belgesi, döviz alım
satım belgesi, sigorta poliçesi, sigorta komisyon gider belgesi ve gider
pusulası belgesi elektronik ortamda düzenlenebilir hale geldi.
e-Fatura ve e-Defter uygulamasına yönelik ciro limitleri
10 milyon liradan 5 milyon liraya indirilerek, daha fazla mükellefin kağıt
yerine elektronik ortamda fatura ve defter kullanması sağlandı.
2019-2021 dönemini kapsayan Kayıt Dışı Ekonomiyle
Mücadele Stratejisi Eylem Planı yürürlüğe konuldu.
Hazine Destekli Kredi Garanti Uygulaması kapsamında,
kefalet hacmi kasım ayı itibarıyla yaklaşık olarak 320 milyar liraya, kredi
hacmi ise 367 milyar liraya ulaştı, 295 bin işletme sistemden faydalandı. Bu
yıl uygulamaya konulan KOBİ Değer I, KOBİ Değer II ve Ekonomi Değer
paketleriyle toplam 60 milyar liralık ilave kefalet imkanı firmalara sunuldu.
Konut Hesabı Uygulaması kapsamında gerekli en az 3 yıllık
tasarruf süresini yakın zamanda dolduran katılımcıların devlet katkısı
başvuruları başladı, yıl sonuna kadar sistemden katılımcılara devlet katkısı
ödemelerine başlanacak.
Finansal İstikrar Komitesi, Finansal İstikrar ve Kalkınma
Komitesi olarak yeniden yapılandırıldı. Türk lirası bazlı Borsa İstanbul'un
referans niteliğindeki TLREF faiz oranı hayata geçirildi, ulusal kredi
derecelendirme şirketinin kurulması yönünde adım atıldı, omnibus hesaplarla
uluslararası yatırımcıların hareket kabiliyetleri artırıldı.
FİNANSAL
DALGALANMALAR AZALTILDI
Finansal piyasalarda yaşanan dalgalanmaları azaltmak,
likidite sıkışıklığını gidermek, finansal istikrarı desteklemek ve piyasaların
etkin işleyişini sağlamak amacıyla Türk lirası ve döviz likiditesine yönelik
tedbirler alındı. Döviz kredisi kullanımına ilişkin düzenlemeyle firmaların
döviz borçluluğu yönetilebilir seviyeye getirildi. Döviz cinsinden veya dövize
endeksli yapılan sözleşmelerin bazı istisnalar haricinde Türk lirası cinsinden
belirlenmesini zorunlu tutan düzenlemeyle Türk lirasına güven artırıldı.
Dolar yükümlülüklerin düşük faizli avro yükümlülüklere swaplanması
neticesinde son işlemin faiz maliyeti avro cinsinden yüzde 3,3 gibi bir
seviyeyle ülke tarihinin uluslararası sermaye piyasalarında avro cinsinden en
düşük maliyetine geriledi.
Ülke risk primindeki azalış ve enflasyon beklentilerdeki
iyileşme sonucunda borçlanma maliyetlerinde belirgin düşüş gerçekleşti. Bu yıl
içinde yüzde 26 seviyesinin üzerine kadar çıkan Türk lirası borçlanma maliyeti
2017 yılı Ekim ayından beri en düşük seviye olan yüzde 12'nin altına indi.
2002 yılında Hazine garantili kredilerden üstlenim oranı
yüzde 51,9 iken, 2019 yılı Ekim ayı sonu itibarıyla yüzde 1,7 seviyesine düştü.
Hazine Finansman Programı çerçevesinde uluslararası
sermaye piyasalarından 11,2 milyar dolar tutarında dış finansman sağlandı.
Bu yıl dolar, avro ve kira sertifikası piyasalarında
gerçekleştirilen borçlanma işlemlerine uluslararası yatırımcılar yoğun ilgi
gösterdi. Özellikle kasım ayında yapılan dolar cinsi tahvil ihracına gelen
talep miktarı, Nisan 2015'ten bu yana gerçekleştirilen tahvil ihraçları içinde
en yüksek miktar oldu.
Kasım ayı itibarıyla, bireysel emeklilik sisteminde
katılımcı sayısı 6,8 milyon kişiye ulaştı, devlet katkısı fon tutarı 16,4
milyar liraya, toplam fon büyüklüğü ise 112,8 milyar liraya yükseldi.
Yılın başında devreye alınan KOBİ'lere yönelik Devlet
Destekli Ticari Alacak Sigortası ile 5 bin 400 KOBİ'ye yaklaşık 300 milyon
liralık teminat sağlandı.
2020 HEDEFLERİ
Yeni Ekonomi Programı (YEP) doğrultusunda gelecek yıl
büyümenin yüzde 5, işsizlik oranının yüzde 11,8, ihracatın 190 milyar dolar,
ithalatın ise 231,5 milyar dolar olması hedefleniyor. 2020 yılında iç talepteki
iyileşmeyle cari işlemler dengesinin dış finansman ihtiyacını düşük düzeylerde
tutacak şekilde seyretmesi öngörülüyor. Cari işlemler dengesinin milli gelire oranının
yüzde -1,2 olması bekleniyor. Para ve maliye politikalarının koordinasyonuyla
rekabet ve verimliliği artıracak yapısal tedbirler hayata geçirilerek,
enflasyon kalıcı olarak düşük tek haneli seviyelere indirilecek. Bu çerçevede,
gelecek yıl enflasyonun yüzde 8,5'e düşmesi bekleniyor.
Gelecek dönemde büyümenin temel unsurlarını, enflasyon ve
faiz oranlarının gerilemesi, beklentilerdeki ve finansal koşullardaki
iyileşmeyle ertelenen iç talebin devreye girmesi oluşturacak. Ayrıca ihracat ve
turizm gelirlerinin artırılmasına yönelik hazırlanan master planlar ve
uygulamalarla sanayi sektöründe üretkenliğin iyileştirilmesine ve yenilikçi
üretimin desteklenmesine yönelik tedbirler bu sürece katkı sağlayacak.
2020 yılında maliye ve para politikaları arasındaki
eşgüdüm artırılacak, sürekli ve kalıcı gelir kaynakları oluşturularak kamu
kaynaklarının verimli ve tasarruflu kullanılması amacıyla yapısal değişiklikler
hayata geçirilecek.
Gelecek dönemde gelir politikaları,mali disiplinden taviz
vermeden, ekonomik istikrarın korunmasına, büyümenin desteklenmesine, yurt içi
tasarrufların ve yatırımların teşvikine katkı sağlayacak şekilde uygulanacak.
Bu kapsamda, vergi kanunlarında yer alan indirim, istisna ve muafiyetler gözden
geçirilecek. Vergiye gönüllü uyum gözetilerek vergi tahsilatının etkinliği
artırılacak ve kayıt dışı ekonomiyle yürütülen planlı mücadele kararlı şekilde
sürdürülecek. Mükellef dostu uygulamalarla, teknolojik imkanlardan en üst
düzeyde yararlanmaya devam edilecek.
İnteraktif Vergi Danışmanı uygulamasının kapsamını
genişletilecek. 2020 yılı başından itibaren zirai kazanç elde eden mükellefler
de kapsama alınacak.
Gelecek yıl e-uygulamalardan yararlanan mükellef
sayısının 140 binden 350 bin seviyesine çıkması bekleniyor. e-Dekont
uygulamasıyla bankaların kağıt dekont kullanımı azaltılacak. Sadece dekont
belgesinin kağıt yerine elektronik ortamda düzenlenmesinden dolayı bankaların
yıllık yaklaşık olarak 100 milyon lira civarında tasarruf edebileceği
değerlendiriliyor.
Hal kayıt sistemi de e-belge uygulamalarına entegre
edilecek, böylece sebze ve meyve fiyatlarında yapılan manipülasyonlar anlık
izlenebilecek. e-Serbest Meslek Makbuzu uygulaması gelecek yılın ortasından
itibaren tüm serbest meslek erbabı için zorunlu hale gelecek.
Uygulanacak sıkı maliye politikalarının bir yansıması
olarak tasarruf adımları atılacak. Harcamalar gözden geçirilerek verimsiz
harcama alanları tasfiye edilecek, bu yolla oluşturulacak mali kaynak ise
politika öncelikleri kapsamında başta eğitim, sağlık ve katma değeri yüksek
üretim olmak üzere sürdürülebilir büyümeye katkı sağlayacak alanlarda
kullanılacak.
Çiftçilere düşük faizli kredi kullandırımı nedeniyle
oluşan gelir kayıplarının karşılanması amacıyla 2020 yılı için 4,2 milyar lira
ödenek ayrılacak. Halk Bankasınca esnaf ve sanatkarlara kullandırılan kredi
bakiyesi için 2020 yılı bütçesinde 2,2 milyar lira ödenek öngörülüyor. Girişim
sermayesi fonlarına kaynak aktarımı kapsamında 5 yıllık dönem içinde 2 milyar
lira aktarılacak.
ÜLKEDEKİ
TASARRUFLARI ARTIRMAYA YÖNELİK YENİ ARAÇLAR GELİŞTİRİP UYGULANACAK
Hububat sektöründe üretimin devamlılığı, tarımsal
ürünlerde üretici ve tüketiciler için makul fiyat oluşumu ve muhtaç aileler
için ısınma amaçlı kömür ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla 2020 yılı için
1,7 milyar lira ayrılacak. Bireysel emeklilik sisteminde devlet katkısı için de
2020 yılında bütçeden 5,1 milyar lira aktarılacak.
Kamu ödemelerinde e-fatura kullanımına başlanırken, 2020
yılı sonuna kadar merkezi yönetim kapsamındaki tüm kamu idareleri e-fatura
kapsamına alınacak.
Kamuda e-teminat uygulamasına gümrük noktalarında
başlanırken, tüm kamuda yaygınlaştırılacak.
Ekonomide verimlilik artışı ve kamu mali dengelerini
iyileştirme hedefleri doğrultusunda özelleştirme uygulamalarına devam edilecek.
Gelecek dönemde özelleştirme uygulamalarına uzun vadeli sektörel öncelikler ve
belirlenmiş bir program dahilinde halka arz dahil olmak üzere yeni ve
alternatif modeller kullanarak devam edilecek.
Hazine ve Maliye Bakanlığının 2020 yılı toplam bütçe
teklifi ise 468,3 milyar lira oldu. (KAYNAK:
AA)
YORUMLAR