Peki ya eşinize,
çocuklarınıza her davranışınızın, yarının eşi, annesi, babası olacak çocuğunuz
için yol haritasını belirlemedeki rolünü? Acıbadem Üniversitesi Atakent
Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Reyhan Algül, günümüzde bilimsel çalışmaların
da atalarımızın “Ağaç yaşken eğilir” sözünün doğruluğunu ortaya koyduğunu
belirterek, “Babaların, küçük çocukları için birer kahraman olduğu doğru. Ancak
çocuğunuzun hayat boyu ‘kahramanı’ olarak kalabilmeniz için yapmanız gereken
pek çok şey var. Bunlardan önemli bir tanesi de, günümüzde adeta sıradanlaşmaya
başlayan şiddetten onu uzak tutmayı öğretmek. Tabi şiddet deyince sadece
fiziksel değil, sözel ve duygusal şiddete karşı da çocuğunuza doğru örnek
olmanız ve onu da şiddet karşıtı olma yönünde eğitmeniz çok önemli. Şiddetin
bilgisayar oyunları dahil her boyutuyla günlük hayata sinmiş olması, küçük
yaşlardan itibaren çocuklara ‘empatiyi’, duyarlı olmalarını öğretmeyi çok daha
önemli hale getiriyor” diyor. Uzman Klinik Psikolog Reyhan Algül, Babalar Günü
kapsamında, çocuğunuzun hayat boyu ‘kahramanı’ kalmanıza yardımcı olabilecek 10
önemli öneride ve uyarıda bulundu.
Empati kurmayı öğretin
Çocuklara küçük yaşlardan itibaren empatiyi öğretme,
onların daha duyarlı, her canlının yaşam alanına saygı gösteren kişiler
olmasını sağlar. Empatiyi geliştirmenin en iyi yollarından biri çocuğunuzun
başkaları ile ilgili anlattığı şeylerde "acaba arkadaşın neden böyle
yapmış olabilir?", " peki bu davranışı yaparsak sonra neler
olabilir?" tarzında sorular sormak. Onun iyi niyetle ya da şaka ve eğlence
amacıyla bile yapabileceği şiddet içerikli bir davranışı ya da incitici, alaycı
bir tutumunu sıcağı sıcağına, ‘kendisine yapıldığında canının acıyacağını ya da
bu söz kendisine söylenmiş olsa incinip üzüleceğini anlatarak empati kurmayı
öğretin.
Duygularını sözle ifade etmesini sağlayın
Duyguların ifade edilmesi, şiddetin oluşmasını engelleyen
çok önemli bir faktör. Küçük yaşlardan itibaren çocuğunuza yaşadığı olaylar
karşısında duygularını sözle ifade etmesini öğretmeniz önemli. Örneğin okuldaki
bir olayı anlattığında, “peki sen ne hissettin?” tarzında sorular sorarsanız
kendi duygularını daha rahat tanımasını sağlamış olursunuz. Bunun tam tersi
“boşver”, “olur böyle şeyler” gibi duygularını bastırması gerektiği yönündeki
mesajları vermemeye dikkat etmelisiniz.
Cinsiyetçi söylemlerden ve oyuncaklardan kaçının
“Erkekler ağlamaz”, “kız gibi yapma” gibi söylemler çocuk
tarafından bir tehdit olarak algılanarak kendinden başkasını ötekileştirmesine,
kabul edememesine yol açar. Erkeklerin güçlü, kızların ise zayıf ve hassas
oldukları gibi düşünceler yerine çocuğa genel bir insan sevgisi aşılamak ve
insanların hepsini eşit olarak görmelerini öğretmek gerekiyor. Özellikle erkek
çocukları silah, tabanca gibi oyuncaklardan olabildiğince uzak tutmak gerekli.
Küçük yaşta sokakta elinde bir silahla gezen çocuk, şiddetin doğal olduğu
varsayımını benimseyebilir.
Şiddetten uzak tutum sergileyin
Çocuklar en iyi model alarak öğreniyor. Evin içinde aile
üyelerine ya da başkalarına karşı şiddet varsa çocuğun bunu da öğrenmesi
kaçınılmaz. Bu nedenle ebeveynlerin doğru bir model oluşturabilmesi kritik önem
taşıyor. Evin içinde şiddet olmasa bile başka insanlara, canlılara ya da
nesnelere karşı davranışlarınızla da şiddetten uzak bir tutum sergilemeye dikkat
edin.
Şiddet içeren
oyunların zararlarını anlatın
Uzman Klinik
Psikolog Reyhan Algül “Şiddet içeren
oyun ve yayınlardan mümkün olduğunca uzak tutun. Burada ‘mümkün
olduğunca’ kelimesine özellikle vurgu yapmak gerekiyor. Şiddet ne yazık ki
hayatın içinde, özellikle de oyunlarda, yayınlarda sıkça karşımıza çıkıyor.
Çocuğumuzun oynadığı oyunları denetlemek, neler izlediğini takip etmek
önemlidir. Çizgi film bile olsa şiddet içeriyorsa, masum olduğundan
bahsedemeyiz. Ancak mutlaka çocuğunuza, neden şiddet içeren oyunlardan uzak
durması gerektiğini, şiddetin bir çözüm yolu olmadığı aksine zarar verdiği
şeklindeki örneklerle anlatın. Nedensiz yasaklama fayda değil, çocuğun daha çok
merak etmesini beraberinde getirecektir” diyor.
Şiddete sıfır tolerans
Görmezden gelinen her şiddet türü yenilerini de
beraberinde getiriyor. Çocuğunuzun arkadaşlarına karşı şiddet içeren bir
davranışı olduysa ya da kardeşler arası şiddet var ise bunu kesinlikle ilk
baştan durdurun. Zira bu durumun tekrarlanması şiddetin kanıksanmasına yol
açabilir.
Düzeltici duygusal deneyimlerini artırın
Çocuk şiddete tanık ya da şiddet mağduru oldu ise
düzeltici duygusal deneyimlerin devreye girmesi gerekiyor. Düzeltici duygusal
deneyim; kişinin yaşadığı olumsuz tecrübelerden sonra kendi gereksinimlerini
keşfedip, kendisini sağaltacak gücü ve desteği bulabilmesi anlamına geliyor. Bu
düzeltici deneyimler spor, sanat, oyun, destek alma vs. gibi etkinliklerden
oluşuyor. Düzeltici duygusal deneyimlerin artması hem çocuğun kendini ifade etmesini
sağlayacak hem de yanlış davranışlar geliştirmesini önleyecektir.
Çatışma yönetimini öğretin
Çatışma hayatın içinde kaçınılmaz olarak yer alıyor.
Ancak çatışmadan değil onu yönetememekten korkmalı. Şiddet içeren tutumların
altında genelde çözümlenmemiş çatışmalar yatıyor. Çocuklara küçük yaştan
itibaren çatışma becerisi öğretmek gerekiyor. Öncelikle çatışmanın kavga demek
olmadığını, insanların farklı fikir ve görüşlere sahip olabileceklerini
çocuğunuza fark ettirmeniz ve vurgulamanız faydalı. Burada yine ebeveynlerin de
doğru model oluşturması önemli. Kendi hayatınızdaki çatışmalarda ne yaptığınız
konusunda kendinizi de gözden geçirmeniz gerekiyor.
Akran zorbalığına karşı tetikte olun
Günümüzde okullarda akran zorbalığı çok yaygın bir durumda.
Okul yönetimlerinin ve öğretmenlerin bu konuda tedbirler alması, çocuklar
arasındaki olumlu ilişkileri desteklemesi, risk faktörleri gibi durumları
tespit edip bunların düzeltilmesini sağlaması çok önemli. Öğretmeniyle ve okul
yönetimiyle iletişimde olun ve birlikte hareket edin.
Birlikte, yaşına
uygun dostluk içeren filmler seyredin
Uzman Klinik
Psikolog Reyhan Algül “Çocuğunuzla birlikte seyredeceğiniz dostluk ve güçlü arkadaşlık
bağları, doğaya ve diğer canlılara saygı gibi içerikleri olan, yaşına uygun
filmler / çizgi filmler taşıdıkları faydalı mesajlar ile çocuklarınız için
güzel bir örnek teşkil edecektir” diyor.
YORUMLAR