Ancak bu sorun cerrahi yöntemlerin yanı
sıra yaşam tarzı değişiklikleri ve egzersizlerle de çözüme kavuşabiliyor.
Memorial Ankara Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü’nden Uz. Dr.
Gülseren Kayalar, idrar kaçırma ve fiziksel rehabilitasyonla tedavisi hakkında
bilgi verdi.
Zorlu doğum, sigara ve şişmanlık riski artırıyor
“Üriner inkontinans” olarak
tanımlanan idrar kaçırma sorunu, aşırı aktif mesane sonucu açığa çıkmaktadır. Erkeklerde
nadiren görülen idrar kaçırma, genellikle öksürme, aksırma gibi stres yaratan
fiziksel çaba sırasında veya ani, güçlü bir idrara çıkma isteğiyle ortaya
çıkmaktadır. Daha çok kadınlarda görülen bu sorunun gelişiminde; yaş,
doğurganlık sayısı, zorlu doğum, zayıf bağ dokusu, şişmanlık, sigara kullanımı,
kronik öksürük, kabızlık, anal yetmezlik ve mesane sarkıklığı, geçirilmiş
pelvik cerrahi ya da yaralanma, üriner sistem enfeksiyonları ile menopoz gibi
risk faktörleri önemli rol oynamaktadır.
Tedavide ilk basamak mesane rehabilitasyonu
Normal bir idrara çıkma
için, pelvik tabanı oluşturan kemik, bağ ve kas dokusundan oluşan anatomik
yapıların ve periferik sinir sisteminin sağlıklı çalışması gerekmektedir. Söz
konusu yapılardaki bağ dokusunun zayıflaması ya da kopması işlev kaybına, aşırı
aktif mesaneye ve istemsiz idrar kaçırmaya yol açmaktadır. Tedavide ilk basamak
mesane rehabilitasyonudur. Bu yöntem; hafif-orta derecede semptomu olanlar,
stres tipi idrar kaçırma için cerrahi tedavi bekleyenler, cerrahi tedaviyi kabul
etmeyenler, doğurganlık yaşında olup gebelik planlayanlar ve cerrahi tedaviye
uygun olmayan hastalar için uygundur.
Günde 7 kereden fazla idrara çıkıyorsanız
dikkat!
Mesane rehabilitasyonu;
yaşam tarzı değişikliğinden işeme programlarına, mesane eğitiminden pelvik
taban kas egzersizlerine dek farklı yöntemleri kapsamaktadır. Tedaviye başlamadan
önce hastadan 24 saat boyunca idrara çıkma günlüğü tutması istenmektedir. Bu
veriler, bir günlük periyotlarla hastanın sıvı alımı ile atım miktarını gösterir.
İdrara çıkma günlüğünde hasta aldığı ve çıkarttığı sıvı miktarı ile frekansını 24
saat boyunca kaydetmektedir. Ayrıca alınan sıvının cinsi, kaçırma epizotları,
idrara çıkma sıklığı ve idrar kaçırma anındaki aktivite de saatleriyle birlikte
kaydedilmelidir. Hastadan alınan bu günlükle idrar volümü, idrara çıkma
sıklığı, ne sıklıkta kaçırma olduğu ve bunu artıran ya da azaltan durumların nedenine
karar verilmektedir. Sağlıklı bir kişi için günlük idrara çıkma sıklığı gündüz 4-6,
gece de 1-2 arasında olmalıdır. Dolayısıyla gündüz 7’den fazla idrara çıkmak
normal kabul edilmemektedir.
Mesane eğitimi programı kapsamında hastaların
dikkat edilmesi gerekenler
1. Aşırı sıvı alımı azaltılıp, yetersiz sıvı alımı artırılmalıdır.
2. Günde en az 1,5-2 litre sıvı tüketilmelidir.
3. Gece uyumadan dört saat önce sıvı alımından kaçınılmalı,
yatmadan önce mesane boşaltılmalıdır.
4. Akşam saatlerinde sulu meyve ve sebze
tüketiminden uzak durulmalıdır.
5. Aşırı kafeinli, asitli, baharatlı yiyecek ve içecekler
ile aşırı alkol tüketiminden kaçınılmalıdır.
6. Fiziksel aktivite artırılmalı, kilo vermeyi destekleyecek
şeklide dengeli ve düzenli beslenilmelidir.
7. Varsa sigara alışkanlığından vazgeçilmelidir.
8. Kronik kabızlık ve tuvalete çıkarken zorlanmanın
önlenmesi için diyete lifli gıdalar eklenmelidir.
9. Rutin bir tuvalete çıkma programı oluşturulmalı
ve şiddetli durumlarda rahatlatıcı tedaviler uygulanmalıdır.
Mesane kapasitesinin artırılması hedefleniyor
Mesane eğitiminde, hastanın
idrar yapma hissini bastırarak mesane kapasitesini artırmak ve günlük 3-4 saat
aralıklarla idrar yapmasını sağlamak hedeflenmektedir. Kişi idrar yapma
ihtiyacı hissettiğinde, son tuvalete gidişinin üzerinden 2 saatten fazla süre
geçmişse idrar yapabilmektedir. Aksi halde aşamalı program uygulanmaktadır. Bağımsız
mesane eğitimi kapsamında uygulanan diğer yöntemleri; Kegel egzersizleri,
vajinal ağırlık kullanımı, pelvik tabanın elektriksel stimülasyonu ve
biofeedback tedavisidir. Kegel egzersizleri sayesinde; pelvik taban kaslarının
koordinasyon ve fonksiyonundan haberdar olma, periüretral levator ani çizgili
kas liflerini hızlı kasılan lif özelliğinden, yavaş kasılan lif özelliğine
değiştirmek, kasın dayanıklılığının ve gücünün artırılması ile semptomlarda
azalma amaçlanmaktadır. Tedavide vajinal ağırlık kullanımı, pelvik taban
kaslarını güçlendirme ve değerlendirme aracıdır. Egzersizler, ağırlıkları 20-100
gram arasında değişen beş vajinal koninin vajinada sırayla taşınmasıyla
yapılmaktadır. Pelvik tabanın elektriksel stimülasyonu, pelvik taban kas
gruplarına vajina ya da yüzeyel elektrotlar yardımıyla, vajinal ya da rektal
yoldan uyarıcı olarak düşük doz elektrik akımı verilmesiyle uygulanmaktadır. Biofeedback
tedavisi, pelvik tabanın kasılmasının ve gevşemesinin, ekran ve ses düzeni
aracılığıyla görsel-işitsel sinyaller halinde hastaya yansıtılmasıdır.
YORUMLAR