Yaşam konforunu artıran
ve hayatı kolaylaştıran bu teknoloji harikaları, özellikle çocukluk çağında
kontrolsüz olarak kullanıldığında; psikolojik, sağlık ve sosyal problemlere yol
açıyor. Ailelerin de sanal alemin, gerçek dünyanın önüne geçmesini engelleyecek
önlemler alması gerekiyor. Memorial Antalya Lara Tıp Merkezi Çocuk Sağlığı ve
Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Ali Satılmış, çocukların ekran başında
geçirmeleri gereken süre hakkında bilgi verdi.
Ekran çocukları
yalnızlaştırır
Çocukların
oyun oynayabilecekleri mekanlar ve dış ortamlardaki alanlar geçtikçe
azalmaktadır. Bu nedenle gün boyu evde vakit geçirmek zorunda kalan çocuklar
için ekran önemli bir seçenek haline gelmiştir. Ancak ailelerin, ekranı
çocukları için bir “susturucu” olarak kullanılması, onların gelişimi üzerinde
olumsuz pek çok etkiye yol açmaktadır. Çocuk ekran başında daha uslu, sessiz ve
çevreyi dağıtmadan oturabilir. Ancak bir süre sonra yemek yeme gibi
ihtiyaçlarını ekrana bakarak gideren, daha az konuşan ve sosyal ortamlardan
uzaklaşan bir birey haline gelir. Bu nedenle ekranın yetişkinler için iyi bir
kaçış yolu olduğu düşünülse de çocuklar üzerindeki psikolojik, fiziksel ve
sosyal zararları unutulmamalıdır.
Sağlıksız ve kilolu
çocuklar yetişir
Çocuklar
için oyun oynamak; yemek ve su kadar doğal bir gerekliliktir. Çocuk, oyun oynayarak
dünyayı keşfeder, duyusal, sosyal ve bilişsel becerilerini geliştirir. Serbest
oyunun akışına kendini kaptıran çocuklar arzularını, kaygılarını ve
çatışmalarını oyuna yansıtarak rahatlar. Ekran çocukların serbest oyun haklarını ellerinden alan bir araçtır. Çocukların
hareketlerini kısıtlar, hareketsiz yaşayan ve yüksek kalorili yiyecekler
tüketen çocuklar hızla kilo almaya başlar ve sonunda da obezite gelişir.
Çocukluk çağında aşırı kilo ile tanışan bireyler, yetişkin dönemde de pek çok
sağlık sorunu ile karşılaşabilir.
Hayal kurma
özgürlüklerini sınırlar
Devamlı
olarak ekrana maruz kalan çocuklar; zamanla ekran olmadan oyun kuramaz ve
ekransız yapamaz duruma gelir, hayal dünyaları giderek küçülür. Halbuki hayal kurmak, çocukların en büyük
gücüdür ve ekran varlığı da çocukların bu gücünü elinden alır. Çocukları sosyal
açıdan bu kadar olumsuz etkileyen ekran, sunduğu içeriklerle de pek çok açıdan
çocukların gelişimine zarar verir. Çünkü birçok dizi ve sanal oyunda
şiddet ana unsurdur. Ekran karşısında kontrolsüz geçirilen vakitler, bir süre
sonra çocukların şiddeti normal bir çözüm aracı olarak görmesine ve model olarak
almasına yol açar.
Çocuk bedeninde
yetişkin zihni…
Çocukların
ekran başında uzun saatler geçirmesi, pek çok kavramlarla çok erken yaşta
tanışmaları ve kişilik çatışması yaşamalarına yol açmaktadır. Ekranda sık sık
karşılaşılan moda, cinsellik, alışveriş gibi yetişkin kavramları çocuklar için
uygun değildir. Bunun sonucunda bedenen ve duygusal yönden çocuk, zihin olarak
yetişkin bireyler ortaya çıkmaktadır. Ayrıca filmler arasına yerleştirilen ve yetişkinlerin
de fark etmediği bilinçaltı telkin, gizli ses ve subliminal mesajlarla
çocukların zihni yönlendirilebilmektedir.
Ekranla değil yüz
yüze iletişim
Psikolojik
açıdan sağlıklı çocuklar yetiştirmek için onların ekranla ilişkisinin kararlı
bir biçimde düzenlenmesi gerekir. Telefon, bilgisayar ya da tablet ekranı
yerine, gerçek dünyada insanlarla bir arada ve onlarla yüz yüze kurulan
iletişimin önemi anlatılmalıdır. Bilgisayar oyunları hiçbir zaman gerçek çocuk oyunlarının
yerini tutamaz. Bu nedenle sanal oyunlarla tanışma yaşı 7 olmalıdır. İnternet
kullanımı, ilkokul yaşında aile denetiminde şifre kullanılarak öğretilebilir.
Haberleşme ve güvenlik problemi olmadığı sürece cep telefonu lise çağlarına
kadar alınmamalıdır. Sosyal medya hesaplarının açılmasına 16 yaşından önce izin
verilmemelidir. Bunun yerine Mp3 ve Mp4 çalar, ipod gibi telafi edici araçlar
alınabilir.
Hangi
yaş grubu ne kadar süreyi ekran başında geçirebilir?
· 0-3
yaş çocuklar olabildiğince ekrandan uzak tutulmalıdır.
· 3-6
yaş çocuklar günlük toplam süre 20-30 dakika
· 6-9
yaş çocuklar günlük toplam süre 40-50 dakika
· 9-12
yaş çocuklar günlük toplam süre 60-70 dakika
· 12
yaş üzeri çocuklar günlük toplam süre 120 dakika ekrana bakabilir.
Ebeveynlerin dikkat
etmesi gereken 5 altın kural:
1) Teknoloji bir oyun
değil bilgiye ulaşma aracı olarak tanımlanmalı, tüm aile bireyleri aynı şekilde
kullanmaya özen göstermelidir.
2) Çocukta ekran
bağımlılığı hissedildiğinde aile içi iletişim arttırılmalı, anne ve baba ev
içinde mutluluğu arttıracak araç ve yöntemler geliştirmelidir.
3) Aile iletişimine
yardımcı olacak ve sorunların çözümüne katkı sağlayacak önemli davranışlardan
biride aile toplantılarının düzenlenmesidir.
4) Teknolojinin
kontrollü ve sınırlı bir şekilde kullanımının öğretilmesi çocukların ekranda
karşılaşacakları kötülüklerden ve bağımlılıktan korur.
5) İnternet filtreleme
yöntemlerinin kullanılması ve ekran kullanımın ortak alanlarda ebeveynlerin
görebileceği yerlerle sınırlandırılması çocuğun yanlış sitelere ulaşmasını
engelleyebilir.
YORUMLAR