Sodexo Entegre Hizmet Yönetimi Sağlıklı Yaşam Yöneticisi Diyetisyen Sibel
Mumcu, iyot eksikliğinin yol açtığı hastalıklara dikkat çekmek için
açıklamalarda bulundu. Sibel Mumcu, “Vücut, iyot üretemediği için iyot ihtiyacı
mutlaka beslenme yoluyla karşılanmalı. Bunun için iyot içeren bitkisel ve
hayvansal gıdalar tüketilmeli” dedi. Mumcu, iyot eksikliğinin neden olduğu
sağlık sorunlarını ve bunların çözümü için neler yapılması gerektiğini
açıkladı.
Vücuttaki iyodun yüzde 75’i tiroit bezinde, kalanı ise kan, süt salgılayan
meme bezi, mide ve diğer dokularda bulunuyor. İyot, büyüme-gelişme ve vücuttaki
yapım-yıkım olaylarının kontrolü için hayati önem taşıyan ve guatr olarak
adlandırılan tiroit bezinden salgılanan tiroit hormonunun sentezinde
kullanılıyor. Ülkemizde iyot eksikliği nedeniyle yaşanan sağlık sorunlarının
önüne geçebilmek adına 1995 yılından bu yana sofralık tuzların iyotlanarak
kullanılmasının zorunlu hale getirildiğini belirten Sodexo Entegre
Hizmet Yönetimi Sağlıklı Yaşam Yöneticisi Diyetisyen Sibel Mumcu “Sağlıklı
bir yetişkin için tavsiye edilen günlük iyot miktarı 150 mcg’dır (0.00015
gram). Kişinin iyot ihtiyacı; yaşına, cinsiyetine, hamilelik ya da emziklilik
dönemi gibi diğer faktörlere göre değişiklik gösterebilir. İyot, tuz dışında,
ton balığı, mezgit, soğuk su ve derin deniz balıkları olmak üzere deniz
ürünlerinden, iyot yönünden yeterli topraklarda yetişen hayvansal ve bitkisel
kaynaklı besinlerden karşılanabiliyor. Bununla birlikte haftada 2 kez balık,
yumurta, et ve süt ürünleri, koyu yeşil yapraklı sebzelerin yeterli miktarlarda
beslenmede yer alması iyot ihtiyacını önemli ölçüde karşılıyor. Bunlara ek
olarak da kullanılan sofra tuzunun mutlaka iyotlu tuzlardan seçilmesi
gerekiyor” diye konuştu. Mumcu, iyot eksikliğinin neden olduğu
problemleri ve bunu önlemek için önerilerini de sıraladı:
Birden fazla hastalığa neden oluyor
Yetersiz iyot alımına bağlı olarak ortaya çıkan iyot eksikliği, tiroit
bezinin büyümesine, çeşitli derecelerde yetersiz tiroit hormonu üretimine ve
hipotiroidi gelişmesine neden olabilir. İyot eksikliği erken dönemde belirti
vermezken hipotiroidiye yol açtıktan sonra; halsizlik, cilt kuruluğu, saç
dökülmesi, ciltte kalınlaşma, kabızlık, soğuğa tahammülsüzlük, adet
düzensizlikleri, saç ve tırnaklarda kırılma, kilo artışı, unutkanlık,
konsantrasyon güçlüğü, depresyon, duygu durumunda dalgalanmalar, kalp ve
akciğer yetersizliği gibi geniş bir şikâyet yelpazesi ile kendini
gösterebiliyor. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, dünya nüfusunun %54’ü iyot
yetersizliği hastalıklarından etkileniyor. Ülkemizde de iyot yetersizliğine
bağlı guatr önemli bir sağlık problemi olarak karşımıza çıkıyor.
Gebelikte iyot eksikliği
Doğumdan önce meydana gelen, önlenebilir beyin hasarı ve zeka geriliğinin
en önemli nedeni de iyot yetersizliği. Gebelikte yaşanan iyot eksikliği; düşük,
erken, ölü ve düşük ağırlıklı doğum, sağırlık-dilsizlik, şaşılık, felç, guatr,
cücelik tipleri ve bebek ölüm hızında artışa neden olabiliyor. Bu nedenle,
üreme çağındaki veya emziren kadınlar ile iki yaşından küçük çocuklar iyot
eksikliğine karşı en duyarlı olan grubu oluşturuyor.
Anne karnında ciddi iyot eksikliğine maruz kalan bebeklerde bazen cücelik
gibi önemli bir sorun ortaya çıkabilirken, bazen bu eksiklik durumu okul
çağında büyüme geriliği olarak karşımıza çıkıyor. Gerçekleştirilen bilimsel
araştırmalar, büyüme geriliği olan çocuklarda iyot eksikliğini tedavi etmenin,
büyüme üzerinde olumlu etkilerinin olduğunu gösteriyor.
Fazla tuza da dikkat
İyot, sağlıklı büyüme için gerekli bir mineral olmasına rağmen iyot
ihtiyacını karşılamak için önemli olan iyotlu tuzun tek kaynak olarak aşırı
tüketilmesi başka sağlık sorunlarına da davetiye çıkarabiliyor. Ülkemizde,
Dünya Sağlık Örgütü’nün belirlediği makul oranın 3 katı kadar tuz tüketiliyor.
Bu da hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları, beyin, böbrek ve göz
sorunlarının artmasına neden oluyor. Bu nedenle iyot kaynağı olarak sadece
iyotlu tuz kullanmak yerine, bu minerali balık, deniz ürünleri ve sebzeler
yoluyla almak uzmanlar tarafından tavsiye ediliyor.
Nasıl beslenmeliyiz?
Vücut iyot üretemediği için iyot ihtiyacının mutlaka beslenme yoluyla
karşılanması gerekiyor. Bitkisel ve hayvansal gıdaların iyot içeriği,
yetiştikleri topraktaki iyot miktarı ile doğru orantılı olarak değişiklik
gösteriyor.
· İyotlu tuz kullanın: İyot eksikliğinin kontrolünde en etkili yol iyotlu tuz kullanmaktır.
İyotlu tuz, ışık, ısı ve nemden etkilendiği için ışık geçirmeyen renkli ve
kapaklı bir kapta, kuru ortamda saklanmalıdır.
· Deniz ürünleri, süt ürünleri, yumurta ve et tüketin: Balık ve diğer deniz ürünleri
yüksek oranda iyot içerir ve haftada en az iki kez tüketilmesi önerilmektedir.
Bunun yanında süt, yumurta ve et gibi daha az oranda iyot içeren gıdaların da
beslenme düzeni içinde yer alması iyot eksikliğini önlemede yararlıdır.
· Bu besinleri dikkatli tüketin: Lahana, karnabahar, brüksel lahanası, şalgam, turp gibi bazı
sebzelerde doğal olarak bulunan ve guatrojen denilen bileşikler, tiroit bezine
iyot taşınmasını engelleyebilmektedir. Bu nedenle, iyot yetersizliği tanısı
aldıysanız bu sebzelerin tüketimini sınırlandırmanız gerekir.
YORUMLAR