Tüm hastalıkların başarıyla tedavi edilebilmesi için erken
tanının şart olduğunu söyleyen Liv Hospital Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Doç. Dr. Alper Karalök kadıların genç kızlıktan itibaren gereken hayat kurtaran
testler hakkında bilgi verdi.
MAMOGRAFİ
Kadınlarda kansere bağlı ölüm nedenleri arasında meme
kanseri birinci sırada yer alıyor. Mamografi taraması sayesinde kötü huylu
tümör henüz birkaç milimetre çapındayken tespit edilebiliyor. İlerleyen yaş,
genetik faktörler, erken yaşta adet görmek, geç yaşta menopoza girmek,
özellikle menopoz sonrası kilo alımı, sebzeden fakir yağdan zengin beslenme
tarzını benimsemek, ilk doğumu 30 yaşın üzerinde yapmak, uzun süreli östrojen
tedavisi görmek, sigara tüketmek ve düzenli alkol almak meme kanseri riskini
artırıyor.40 yaşından sonra yılda bir veya iki yılda bir mamografi çektirmek
gerekiyor. Ancak anne ve kız kardeş gibi birinci derecede akrabalarda meme
kanserine yakalanan varsa 30’lu yaşlarda en azından bir mamografi taraması
yaptırarak saklamak gerekir.
Kimler risk
altında?
Ailesinde (anne veya baba
tarafında) meme kanserine yakalanmış akrabaları olmak
Akrabalık derecesi ne kadar
yakın ve meme kanserli akraba sayısı ne kadar fazlaysa risk o kadar yükselir.
Daha önce meme kanserine
yakalanmış olmak
Adet başlama yaşının erken,
menopoz yaşının geç olması
Hiç doğum yapmamış olmak
Fazla kilo ve hareketsiz
yaşam
ULTRASON - RAHİM TARAMASI
Her yıl düzenli jinekolojik muayene yaptırılması gerekir.
Muayenenin bir parçası olan ultrasonografide rahim ve yumurtalıklar ayrıntılı
olarak incelenebilir. Rahim veya yumurtalıklarda kanser açısından şüpheli bir
kitle tespit edilmesi halinde ileri incelemeler yapılır. Özellikle kist veya
miyom oluşumuna yatkın bünyelerin, vajinal ultrason muayenesi yaptırması
gerekir. Böylece iç organlar çok daha net bir şekilde izlenebilir. Şikayetiniz
olsun ya da olmasın yılda bir kez jinekolojik muayene ile birlikte ultrason
muayenesi yaptırmalısınız.
PAP SMEAR TESTİ
Kadınlar arasında en sık görülen ikinci kanser türü olan
rahim ağzı kanseri nedeniyle dünyada her iki dakikada bir kadın yaşamını
yitiriyor. Human Papilloma Virüsü (HPV) ise rahim ağzı kanseri oluşumunda
önemli bir risk faktörüdür. Rahim ağzı kanseri, Pap Smear tarama testiyle
klinik belirti vermeyen hücresel değişimlerin olduğu dönemde dahi tespit
edilebiliyor. Bu sayede kanser öncesi dönemde tedavi olanağı doğuyor ve sadece
rahim ağzındaki sorunlu bölgeyi çıkarmak yeterli geliyor. 21-65 yaş arası
tüm kadınlar düzenli olarak Pap Smear testi yaptırmalıdır. Risk faktörü
taşıyorsanız veya test sonucunda sorunlu hücreler görülmüşse testin altı ayda
bir tekrarlanması öneriliyor.
Kimler risk
altında?
Tarama yaptırmayan kadınlar
HPV aşısı yaptırmayan kadınlar
Uzun süreli HPV enfeksiyonu taşıyanlar
Riskli cinsel partner
Sigara kullanımı
Kötü genital hijyen
Bağışıklık sistemi bozuklukları
HPV TESTİYLE RAHİM
AĞZI KANSERİNDEN KORUNUN
Rahim ağzı kanseri, cinsel yolla bulaşan bir virüs
(HPV-Human papillomavirus) nedeniyle meydana geliyor. Erken dönemdeki rahim
ağzı kanseri hiç belirti vermeyebiliyor. Dolayısı ile düzenli aralıklarla
kontrollerden geçmek hayati önemi taşıyor. Rahim ağzı kanserine dönüşebilecek
kanser öncüsü durumlar çok erken dönemde yakalanıp tedavi edilebiliyor. Bunun
için kullanılan testler, rahim ağzı hücrelerin incelendiği pap-smear ve HPV-DNA
testi. Pap-smear testinin 21 yaşından itibaren, HPV-DNA testinin ise 30
yaşından itibaren yapılması öneriliyor.
Kimler risk
altında?
Tarama yaptırmayan kadınlar
HPV aşısı yaptırmayan kadınlar
Uzun süreli HPV enfeksiyonu taşıyanlar
Riskli cinsel partner
Sigara kullanımı
Kötü genital hijyen
Bağışıklık sistemi bozuklukları
KEMİK YOĞUNLUĞU
ÖLÇÜMÜ
Hangi kadın ileri yaşta
sağlam, esnek, güçlü kemikler ve güzel bir postüre sahip olmak istemez?
Özellikle menopoz sonrasında ortaya çıkan ve sinsice ilerleyen kemik erimesi
sonucu oluşan boy kısalması, kamburluk, ani kemik kırılmalarına karşı koymak
mümkün. 50 yaşından sonra veya erken menopoza girince yapılması gereken kemik yoğunluğu
ölçüm testi ile osteoporoz erken dönemde tespit edilebiliyor. Üstelik test
15-20 dakika gibi kısa bir sürede ve ağrısız olarak yapılıyor. Özellikle ileri
yaşlardaki kadınlarda görülen kemik erimesi kadın sağlığını tehdit eden en
önemli sorunlardan. Tüm bu sonuçlar göz önüne alındığında özellikle kadınların
kemik erimesi riskine karşı önlem alması şart! Özellikle ailesinde kemik
erimesi olanların çok dikkatli olması gerekiyor. Çünkü tedavi edilmeyen
osteoporoz hastalarında kırık görülme riski artıyor. Halk arasında kemik erimesi olarak
bilinen osteoporoz; görülme riskiniz varsa; kemik yoğunluğu ölçüm testiyle daha
kırık oluşmadan hastalığa karşı önlem alınabiliyor. Özellikle menopoza giren
tüm kadınlara yapılması gereken kemik yoğunluğu ölçümü testi osteoporoz önleme
ve tedavi takibi için de büyük önem taşıyor. 15-20 dakika gibi kısa sürede ve
ağrısız yapılan testle, kemik yoğunluğu ölçülüyor. Test tedavi süresince kemik
yoğunluğunun belgelendirmek için de kullanılıyor.
Kimler risk altında?
Yaşlılar: Bağırsak kalsiyum emiliminin azalması
Genetik faktörler: Ailede osteoporotik kırık hikayesi olması, beyaz
ırk, ince ve solgun derili olmak, zayıf olmak
Hormonlar: Erken menopoz
Beslenme: Düşük kalsiyum ve düşük D vitamini alanlar
Yaşam şekli: Hareketsiz yaşam, sigara ve alkol kullanımı, fazla
kahve tüketimi, güneş ışığından faydalanmama
Bazı ilaçlar ve hastalıklar:
Kortizon kullanımı, bazı mide ilaçları ve yüksek doz tiroid hormonu, şeker
hastalığı, romatizmal hastalıklar, iltihaplı bağırsak hastalığı ve tiroid
bezinin fazla çalışması
YORUMLAR