1.Aşı Haftası Nedir?
Genişletilmiş Bağışıklama Programı kapsamında yürütülen hastalık kontrol
programlarının stratejileri konularında sağlık personelinin duyarlılıklarının
arttırılması, toplumun aşılama ve aşı ile önlenebilir hastalıklar konusundaki
farkındalığının artırılması ve bilgilendirilmesi, öncelikle 5 yaş altındaki
eksik aşılı çocukların aşılarının tamamlanması ve erişkinlerde aşılanma
talebinin artırılması amacıyla merkezi ve iller düzeyinde aktivitelerin
düzenlendiği bir haftadır.
2.
Aşı Haftası Ne Zaman Yürütülecektir?
Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesinin bir girişimi olan Avrupa Aşılama
Haftasının ilki 2005 yılında düzenlenmiştir. 2015 yılından itibaren ise Dünya
Aşı Haftası olarak düzenlenmeye başlamıştır. Bu kapsamda yapılması planlanan
etkinlikler 24 -30 Nisan 2018 tarihleri arasında düzenlenecektir.
3.
Aşı Haftası Etkinlikleri Nasıl Uygulanacaktır?
Bu yılki aşı haftasının hedefi, ulusal GBP hedeflerimize ulaşılması, ulaşılan
hedeflerin sürdürülmesi için her çocuğun hayata sağlıklı bir başlangıç yapmayı
hak ettiği kabul edilerek bağışıklamanın önemi konusunda farkındalık
yaratılması ve hayatın her aşamasında aşılamanın önemi ve sürdürülebilirliğinin
sağlanması için bağışıklama çalışmalarının güçlendirilmesi ve her yaştan
insanın korunmasını sağlanmasıdır..
Bu
hedefe ulaşabilmek için; sektörler arası işbirliği ile aşılamanın önemi ve
çocukluk dönemi aşı takvimi konularında bilgilendirme yapılacak, sosyal
mobilizasyon faaliyetleri düzenlenecektir. Bütün aile hekimleri tarafından aşı
kayıtlarının gözden geçirilerek aşısız veya eksik aşılı çocukların tespit
edilmesi, tüm sağlık kurumlarına başvurularda çocukların aşılama durumlarının
sorgulanarak aşılarının tamamlanması ve erişkinlerde gereken aşıların
uygulanması sağlanacaktır.
4.
Aşı Nedir?
İnsan ve hayvanlarda hastalık yapma yeteneğinde olan virüs, bakteri v.b.
mikropların hastalık yapma karakterlerinden arındırılarak ya da bazı mikropların
salgıladığı zehirlerin (toksinler) etkilerinin ortadan kaldırılarak,
geliştirilen biyolojik maddelere aşı denir.
Aşı, insanları hastalıklardan ve onun kötü sonuçlarından koruyabilmek için
sağlam ve risk altındaki kişilere uygulanır.
Vücut bu şekli ile kendisine zarar vermeyen mikrop ya da toksinleri tanır ve
onlara karşı bir savunma yöntemi geliştirir. Böylece gerçek mikropla
karşılaşıldığında da bu yöntemle savaşır ve kişi hastalığa yakalanmaz. Bu kişi
artık o hastalığa karşı bağışıktır. Bağışıklama, aşıyla önlenebilir
hastalıkların ve ölümlerin önlenmesi açısından en önemli toplum sağlığı
müdahaleleri arasında yer almaktadır.
5. Aşı Nasıl Etki Eder?
Aşılar, belirli bir hastalığa yakalanmadan önce kişilere ulaşıp onların
bağışıklanmalarını sağlamak amacıyla verilir. Vücutta savunma mekanizmasını
uyararak, hastalık etkenini tanıyan ve bu etkenle karşılaşıldığında onu
yakalayıp yok eden koruyucu maddelerin (antikorlar) oluşmasını sağlarlar. Bu
şekilde aşılanan kişi aşılandığı hastalıklara karşı bağışık yani dirençli olur.
Oluşan direnç genellikle ömür boyu vücutta kalır ve hastalık etkeni ile
karşılaşınca onu etkisiz kılmak için savaşır.
6.
GBP Nedir?
GBP’nin (Genişletilmiş Bağışıklama Programı) amacı aşı ile önlenebilir
hastalıkların ve bu hastalıklardan kaynaklanan sakatlık ve ölümlerin
engellenmesidir. Bu program kapsamında, boğmaca, difteri, tetanoz, kızamık,
kızamıkçık, kabakulak, verem, çocuk felci, hepatit B, hepatit A, suçiçeği,
Hemofilus influenza tip b’ye bağlı hastalıklar (menenjit gibi) ile streptokokus
pnömoniya’ya bağlı invaziv pnömokokal hastalıkların (zatürre gibi) ve bu
hastalıklardan kaynaklanan bebek ve çocuk ölümlerinin ve sakatlıkların
engellenmesi hedeflenmektedir.
Temel amaç; doğan her bebeğin aşı takvimine uygun olarak yukarıda sayılan
hastalıklara karşı bağışık kılınmasıdır. Genişletilmiş deyimi ise aşısız veya
eksik aşılı bebek ve çocukların tespit edildiği anda aşılanmasının sağlanması
ve bu uygulamanın ülke genelinde her yerde eşit olarak yapılması anlamını
vurgulamak için kullanılmaktadır.
GBP, bilim insanlarından oluşan Bağışıklama Danışma Kurulu’nun (BDK) bilimsel
desteği ve önerileri doğrultusunda yürütülmektedir.
7.
Aşılar Hangi Hastalıklardan Korur?
DaBT (karma aşı) difteri, boğmaca ve tetanozdan, polio aşısı çocuk felcinden,
hepatit B aşısı Hepatit B’ye bağlı B tipi sarılık, siroz ve karaciğer
kanserinden, hepatit A aşısı A tipi sarılıktan, suçiçeği aşısı suçiçeği
hastalığından, Hib aşısı H. influenza tip b’ye bağlı menenjit, zatürre ve orta
kulak iltihaplarından, BCG aşısı veremden, KKK (Kızamık-kabakulak-kızamıkçık)
aşısı kızamığa bağlı zatürree, orta kulak iltihabı ve SSPE (subakut sklerozan
panensefalit) hastalığından, doğumsal kızamıkçık sendromu ve kabakulaktan,
Konjuge Pnömokok aşısı ise zatürree, beyin iltihabı ve kan zehirlenmesinden
korur.
Aşılar
Kaç Kez Uygulanmalıdır?
Aşılarını uygun sayıda ve uygun aralıklarla almış çocuklar yeterince korunmuş
olurlar.
Uygulanan aşılar kişilere özel olan aşı kartına kaydedilmeli, bu aşı kartı ise
mutlaka saklanmalıdır.
9.
Takvime Yeni Eklenen Aşılar Nelerdir?
2005 yılı sonuna kadar 7 hastalığa (difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci,
kızamık, hepatit-B, verem) karşı aşılama yapılıyordu.
2006 yılında bütün sağlık kuruluşlarında Hib, Kızamıkçık, Kabakulak aşıları
uygulanmaya başlanmıştır. 2008 yılı başından itibaren DaBT-İPA-Hib aşıları tek
enjektör içinde uygulanmaya başlanmış böylece bir seferde 5 hastalığa karşı
aşılama yapılması sağlanmıştır. Kasım 2008 tarihinden itibaren ise; Mayıs 2008
doğumlu çocuklardan başlamak üzere; konjuge pnömokok aşısı (zatürre aşısı)
takvime eklenmiştir. Böylelikle aşı ile koruma sağlanan hastalık sayısı 11’e
yükselmiştir. 2010 yılında ise ilköğretim 1. sınıfta uygulanmak üzere aşı
takvimine DaBT-İPA (dörtlü karma) aşısı eklenmiş bu şekilde bu yaş grubuna ek
bir doz boğmaca aşısı uygulanmasına başlanmıştır. Nisan 2011 tarihinden
itibaren de 7 bileşenli aşı yerine 13 bileşenli zatürre aşısı uygulanmaya
başlayarak daha geniş koruyuculuk sağlanmıştır. Çocukluk dönemi aşı takvimine
2012 yılında hepatit A aşısının 1 Mart 2011’den itibaren doğanlara uygulanmak
üzere ve 2013 yılında da suçiçeği aşısının 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren
doğanlara uygulanmak üzere takvime eklenmesiyle aşısı yapılan hastalık sayısı
13’e yükselmiştir.
10.
Aşının Zamanında Yapılması Önemli midir?
Aşıların zamanında ve uygun aralıklarla uygulanması çok önemlidir. Ancak aşı
takviminde belirtilen aralıklara göre aşıları tamamlanamamış çocuklarda önceki
aşı dozlarının tekrar yapılmasına gerek yoktur. Aradan uzun bir süre geçmiş
olsa bile, aşılamaya bırakılan yerden devam edilir, eksik aşılı çocuk
belirlendiğinde, yaşına uygun olarak aşıları tamamlanır.
11.
Aşı Yapılmazsa Ne Olur?
Aşı ile önlenebilir hastalıkların sıklığı artar. Aşılanarak bağışık hale gelmiş
bireylerin oluşturduğu toplumlar, hastalıkların yayılmasına karşı direnç
gösterirler. Bu yolla henüz aşılanmamış, aşılanmaya engel oluşturan bir
hastalığı olanlar da korunmuş olur.
YORUMLAR