Gözeneli, “Meme kanseri konusunda her kadın kendini ayda
bir kez muayene etmelidir. Bu muayene, adet başlangıcından 5 ila 7 gün sonra;
yani hormon etkisinin en az olduğu dönemde yapılmalıdır. Kendini düzenli olarak
muayene eden her kadın, belli bir süre sonra kendi memelerini tanıyor ve normal
meme dokusunun özelliklerini öğreniyor.”dedi.
İşte Genel Cerrahi Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Orhan Gözeneli
ile yapılan o röportaj: “
Meme nedir?
Meme, baktığımızda esasen; memelilerin göğsünde türlü
biçim ve değişik sayıda bulunan, meme başı denilen çıkıntıları olan, dişilerde
yavru emzirmeye yarayan, erkeklerde ise gelişmemiş durumda kalan süt bezlerine
denir. İnsanlarda kaburgaları örten göğüs kaslarının üzerinde bulunmaktadır. Meme başı ise, areola denilen koyu renkli cilt
bölgesinin merkezidir.
Memede hangi
yapılar bulunur?
Her meme, lob denilen 15 ila 20 kısımdan oluşur. Loblar
küçük lobüllerden meydana gelir. Lobüller, süt üreten küçük bezleri içerir.
Süt, lobüllerden ve duktus denilen ince kanallardan geçerek meme başından akar.
Lobül ve kanalların arasını yağlar doldurur. Memeler,
aynı zamanda lenf denen renksiz sıvıyı taşıyan lenf kanallarını da içerir. Lenf
kanalları küçük yuvarlak lenf bezlerine açılır. Lenf bezi grupları, memenin
yanında koltuk altında, köprücük kemiğinin üstünde, sternumun (yada halk
arasında iman kemiği de denir) arkasında ve vücudun diğer bölümlerinde bulunur.
Lenf bezleri, lenf sisteminde olabilecek bakteri, kanser hücreleri ve diğer
zararlı bileşenleri tutarlar.
Memenin her
hastalığı öldürür mü?
Tabi ki hayır. Esasen meme kanserleri bile, son
zamanlarda çıkan yeni cerrahi tedavi ve ilaçlar sayesinde büyük oranda
başarıyla tedavi edilebilmektedir.
Her meme
hastalığının tedavisi ameliyat mıdır?
Hayır. Örnek verecek olursak, Granülomatöz Mastit
hastalığının tedavisinde , hala tartışmalar devam etmekle birlikte, artık
cerrahi pek tercih edilmemektedir. Onun yerine Tru-Cut dediğimiz bir biyopsi
ile lokal anestezi ile küçük bir parça meme dokusu alınarak laboratuvarda
incelendiğinde, eğer tanımız Granülomatöz Mastit hastalığı ise, tedavimiz
medikal; yani ilaç tedavisi oluyor. Çok nadir durumlarda, eğer hasta bir
şekilde ihmal etmiş, cerraha geç gelmiş ve lezyon fazla büyümüş ise cerrahi
uyguluyoruz. Ya da çoğu kist ve fibroadenom dediğimiz lezyonlarda ise lezyonun
büyüklüğü, cerrahın kararı ve hastanın da şartları göz önünde tutularak 3, 6
yada yıllık kontrollerle takip edilinebiliyor. Yahut lezyon büyüklüğü fazla
ise, direkt cerrahi de uygulayabiliyoruz.
Meme kanseri
nedir?
Meme kanseri, meme hücresinin, var olan yada sonradan
kazanılan bir takım genetik mutasyonlar sonucunda; yapısında ve fonksiyonunda
değişiklik olması ile meydana gelen hastalık tablosuna verdiğimiz isimdir.
Bunlardan en çok korktuğumuz değişiklik ise, meme hücresinin, tutunduğu bazal
membran dediğimiz duvarı aşarak, hareket kaabiliyeti kazanması, bunun sonucunda
da lenf ve kan dolaşımına geçerek akciğer, kemik, karaciğer ve beyin gibi diğer
organlara yerleşip; yerleştikleri organın işlev görmesini engeyecek şekilde
buralarda çoğalması; yani “meta-staz” dediğimiz hadisedir. Bu kelime latincede
“uzak yayılım” anlamına gelmektedir.
Meme kanseri nasıl
anlaşılır?
“Meme kanseri nasıl anlaşılır” a gelmeden önce, “memede
kitle ve lezyonlar nasıl anlaşılır” ı tarif etmek gerekir. Çünkü daha önce de
ifade ettiğim gibi, her meme kitlesi kanser demek değildir.
Kendi kendine elle muayene çok önemlidir. Peki, elle
muayene nasıl yapılır?
Her kadın kendini ayda bir kez muayene etmelidir. Bu
muayene, adet başlangıcından 5 ila 7 gün sonra; yani hormon etkisinin en az
olduğu dönemde yapılmalıdır. Kendini düzenli olarak muayene eden her kadın,
belli bir süre sonra kendi memelerini tanıyor ve normal meme dokusunun
özelliklerini öğreniyor. Böylece yeni ortaya çıkan kitleleri erken dönemde fark
edebilecek duruma geliyor. Meme muayenesi farklı şekillerde yapılabiliniyor.
Ayna karşısında görsel değişiklikleri değerlendirdikten sonra yatarak, el ile
yapılan muayeneyi en etkin yöntem olarak görüyoruz. Muayeneye önce ayna
karşısında başlanır. Eller bele konularak önce memelerin simetrik olup olmadığı
kontrol edilir. Memelerde görünür bir kitle araştırılır, meme derisinde
herhangi bir çöküntü veya renk değişikliği olup olmadığına bakılır. Eller yukarı kaldırılarak aynı incelemeler tekrarlanır. Daha sonra yatarak muayeneye geçilir.
Muayeneye önce sağ memeden başlanır. Daha rahat muayene edebilmek için sağ
omuz-sırt altına küçük bir yastık konulur. Sağ el başın arkasına yerleştirilir. Muayene, sol elin 2. ve 3. parmaklarının
ucu ile gerçekleştirilir. Memebaşı çevresinden başlayarak ve meme dokusuna
hafifçe bastırarak saat yönünde halkasal hareketler ile herhangi bir duyarlılık
veya kitle olup olmadığı kontrol edilir. Tüm meme muayene edildikten sonra
koltukaltına bakılır. Sol meme ve koltukaltı da benzer şekilde değerlendirilir. Eğer herhangi bir kitle varsa direkt
olarak bir Genel Cerrahi uzmanına başvurulmalıdır. Hekim seçilirken, tanısı ve
tedavisi; hastanın başkaca bir yere başvurmadan gerçekleştirilebilecek bir
merkezde çalışıyor olması da bir diğer önemli husustur.
Meme
hastalıklarında meme ultrasonu ve mamografisinin yeri nedir? Ve başkaca tanı
yöntemleri var mıdır?
Meme kanserlerinde erken tanı çok önemlidir. Hiç bir
semptom olmadan klinik meme muayenesine 20 yaşından itibaren başlanmalıdır.
Sıklığı, aile hikayesine göre değişmekle birlikte her yıl yada 3 yılda bir
aralıklarla tekrarlanmalıdır.40 yaşından sonra ise her yıl muayeneye
gidilmelidir.
Meme ultrasonu her
yaşta ve sıklıkta uygulanabilir.
Mamografi ise, 40 yaşından önce memenin dens, yani yoğun
olması nedeniyle bu yaştan önce pek yaptırılmaz. Halk arasında “mamografi
kansere neden olur” diye bir inanış vardır; ki bu doğru değildir. Mamografinin
erken çektirilmemesinin nedeni, memenin erken yaşlarda yoğun olması, bu nedenle
de var olabilecek olan lezyonların gözden kaçabileceği endişesiyledir.
Meme MRI(emar) ı da bir diğer yöntem olup, bazı özel
durumlarda;( ki bu özel durumlar ayırcı tanıda güçlük çekilmesi, ailede kalısal
meme kanseri olması nedeniyle araştırılmaya erken yaşlarda başlamanın gerekmesi
vs) tercih edilir.
Meme kanseri
teşhisi nasıl konur?
Memeye yapılan USG ve Mamografi sonrasında, Radyolog
BIRADS(Breast Imaging and Reporting Data System) denilen bir sınıflandırmaya
uygun olarak 0 ile 6 arası bir derecelendirme yapar. Bu derecelendirmeye göre
ya takip, ya ilave tetkik yada biyopsi kararı verilir. Burada şunu ifade etmek
isterim. BIRADS 1 in kanser çıktığı , buna karşın BIRADS 5 ün tamamen iyi huylu
olduğu durumlar nadir de olsa karşımıza çıkabilmektedir. Burada önemli olan,
tecrübedir.Hiç ameliyat gerekmediği halde ameliyat olan, yada hızlıca ameliyat
olması gerektiği halde evine gönderilen, sonra da akciğerine, karaciğerine yada
beynine yayılmış olarak gelen birçok hasta gördüm. Dolayısıyla önemli olan
karşılıklı güvene dayalı bir ekip halinde çalışmaktır. Bizim hastanemizde de
Radyoloğumuz Sayın Yrd. Doç.Dr. …..Bey ve Ben, iyi bir ekip oluşturduğumuz
kanaatindeyim.
Meme ameliyatları
nasıl ve ne şekilde uygulanır?
Hastaya meme kanseri teşhisi konulduktan sonra,
cerrahinin nasıl ve ne zaman yapılacağı hasta ile yüzyüze konuşulur. Ameliyat
öncesi kemoterapi, sonrası kemoterapi yada radyoterapi verilip verilmeyeceği
hastanın yaşına, performansına ve sosyal durumuna bakılarak karar verilmelidir.
Örneğin 80 yaşında bir hasta, eğer meme ameliyatı sonrasında radyoterapi
alamayacaksa(ek hastalık, gidip gelmede güçlük vs gibi durumlar olabilir) meme
koruyucu cerrahi önerilmez. Bu hastalara modifiye radikal mastektomi denilen
memenin tamamının alındığı ameliyat uygulanır. Çünkü meme koruyucu cerrahi
sonrası radyoterapi muhakkak uygulanmalıdır. Diğer yandan 30 lu yaşlardaki bir
kadına da MRM mümkün olduğunca yapılmamalıdır. Bu kişilerde MKC tercih
edilmelidir.
Burada bir noktaya temas etmek isterim. Meme koruyucu
cerrahi, eğer usulüne uygun yapılmazsa nüks edecektir. Bu nedenle de cerrahi
tecrübe önem arz etmektedir. Yada koltuk altındaki lenf bezleri yeterince
temizlenmediğinde nüks, çok alındığında ise kolda lenfödem; yani kolda şişlik oluşması
görülecektir. Yani yine tecrübe ve meme cerrahisini çok yapmış olmak
gereklidir.
Son olarak,
erkeklerde meme kanseri görülür mü?
Evet, sık olmasa da, erkek bireylerde de meme kanseri
görülebiliyor. Ve maalesef ki, erkeklerdeki meme kanserleri, kadınlarla
kıyaslandığında daha agresif seyretme eğiliminde oluyor. Tanı ve tedavisi de
aynı kadın bireylerdeki gibi gerçekleştirilmektedir.”
YORUMLAR