Türkiye’de 28.5 milyon çalışan var. İşçi ve işsiz
milyonlarca kişinin bilmesi gerekenler, çoğu kez unutulan veya boşverilen yasal
haklar bulunuyor. İşe başlarken imzalanan sözleşmeden tutun da ayrılırken veya
ayrıldıktan sonraki haklara kadar merak edilen tüm konuları sizin için
derledik.
FAZLA MESAİ
MADDESİ
Sözleşmede ücretinizin gerçeğe uygun olarak yazılmış
olması ve yazılı olan tutarın net ya da brüt ücret olarak belirtilmesi şart.
Net ya da brüt olarak belirtilmeyen tutar ileride çelişkiye neden olabilir.
Sözleşme tarihi ve işe başlama tarihine dikkat edin. Fazla mesai yaptırılacaksa
sözleşmede olmalı. Maaş asgari ücretin üstündeyse ve sözleşmede fazla mesainin
aylık ücrete dahil olduğu yazıyorsa yıllık 270 saate kadar yapılan fazla mesai
için ücret talep edilemez.
İSPAT ZORUNLULUĞU
VAR
Fazla mesai yapıldığını iddia eden işçi bunu ispatlamak
zorunda. İş yerinde işe giriş ve çıkışlarda imza attırılıyorsa ya da kart
okutma, parmak izi alma gibi sistemler varsa dava aşamasında mahkemeden bu
kayıtların celbini talep edebilir. Fazla mesai yapıldığına dair e-mail gibi
işyeri iç yazışmaları varsa bunları delil olarak sunabilir. Mesai arkadaşları
şahitlik yapabilir. Bordroda fazla mesai ücretinin yazıp yazmadığına da dikkat
edin.
HAKLARINI 10 YIL
İÇİNDE İSTE
Kullanılmayan yıllık izin süreleri iş sözleşmesinin
feshinden itibaren izin ücreti alacağına dönüşüyor. Bu izin ücretine ilişkin
zamanaşımı iş sözleşmesinin sona ermesiyle başlıyor. 1 Temmuz 2012’den önce
doğan yıllık ücretli izin alacakları için zamanaşımı 5 yıl. 1 Temmuz 2012’den
sonra doğan alacaklar için işçi 10 yıl içinde arabulucuya, anlaşma olmazsa
mahkemeye başvurabilir. İşveren bunu ödemek zorunda. Ayrıca yıllık izin
ücretine yasal faiz de işletiliyor.
SİGORTA GİRİŞİ
YOKSA
Sigorta girişi ya da prim ödemesi yapılmayan işçi
öncelikle çalıştığı işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik Merkezi’ne yazılı
olarak müracaat etmeli. Sonra SGK memuru işçinin işyerinde fiilen çalıştığını o
gün itibarıyla tespit ediyor. Böylece geriye dönük olarak 1 yıla kadar
çalışılan günlerin sigortası yatırılıyor. İşten çıktıktan sonra 5 yıl içinde de
hizmet tespit davası açılabiliyor.
HUKUKİ YARDIM ALIN
Kıdem tazminatı alıp, ihbar tazminatı almayanlar olduğu
gibi; tazminat hesaplamalarının aldığı gerçek ücret üzerinden değil de daha
düşük ücret üzerinden yapılmasına sıkça karşılaşılıyor. Bunun için alacakların
hesaplanması, iş akdi sona ererken işveren tarafından imzalatılan protokol,
ibraname, feragatname gibi belgelerin içeriği konusunda avukatlardan yardım
alın.
İADE İŞÇİ İÇİN
Çalışanlar, haksız olarak işten çıkarıldıklarını
düşünüyorlarsa, işten çıkarılma tarihinden itibaren 1 ay içerisinde işe iade
davası açmaları gerekiyor. İşten çıkarılmaya ilişkin yazılı bir belge varsa bir
aylık süre bu belgenin tebliğinden itibaren başlıyor.
ÜCRET ÖDEMESİ
İş sözleşmelerinin sona ermesinde, işçinin ücreti ile
sözleşme ve kanundan doğan para ile ölçülmesi mümkün menfaatlerinin tam olarak
ödenmesi zorunlu. Ücretleri ödenmeyen çalışanların, ücretlerinin ödenmediği
tarihten itibaren 5 yıl içerisinde haklarını talep etmek için dava açmaları
gerekir. (POSTA)
YORUMLAR