Üreme çağındaki kadınların yüzde 5 ila 8’ini etkileyen hirsutizmin (aşırı tüylenme) altında yatan neden tespit edildiğinde çözümsüz olmadığını söyleyen Acıbadem Altunizade Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Osman Temizkan, hastalığın tespit ve tedavisinin disiplinlerarası bir işbirliği gerektirdiğine dikkat çekiyor.
Genetik mi hormonal mi?
Erkek bedeninde normal olarak kabul edilen favori, sakal, bıyık, çene altı, göbek çevresi, meme etrafı, bacak iç yüzü, sırt, popo bölgesindeki tüylenmenin kadınlarda görülmesi hirsutizm bulguları arasında yer alıyor. Ancak ön kol ve bacak alt kısım tüylenmeler genetik kabul ediliyor ve fazla olması hirsutizm göstergesi sayılmıyor. Doç. Dr. Osman Temizkan, her kadında az miktarda var olan erkeklik hormonunun (androjen) artışı ya da bu hormona karşı kıl köklerinin duyarlılığının değişmesinin hirsutizme neden olduğunu belirtiyor.
En sık görülen neden polikistik over
Aşırı tüylenmeye neden olan fazla miktarda androjen hormonu, polikistik yumurtalıklarda veya böbrek üstü bezinde salgılanıyor. Yumurtalıklarda oluşan küçük iyi huylu kistlerle kendini belli eden polikistik over sendromu üreme çağında kadınlarda en sık görülen önemli sorunların başında geliyor. Öyle ki, yumurtlamayı engelleyerek kısırlığa yol açabiliyor, ayrıca hipertansiyon gibi önemli hastalıklara da zemin hazırlıyor. En önemli belirtilerinden biri adet düzensizliği ve aşırı tüylenmedir. Polikistik over sendromu görülen kadınların yüzde 63’ünde kıllanma artışı görülüyor. Erken tanı konulan ve gerekli önlemler alınan polikistik over sendromlu kadınlarda başarılı tedavi oranları oldukça yüksek.
Hirsutizmin diğer nedenleri ise şu şekilde sıralanıyor:
- Doğuştan gelen adrenal tümörler ve diğer androjen üreten tümörler
- Erkeklik hormonunda artış olmamasına rağmen kıl köklerinin hormonlara karşı aşırı hassasiyet geliştirmesi
- Tiroid bezi hastalıkları, bazı ilaçlar ve kafa içi tümörleri gibi hastalıklar
- Kortizol ve büyüme hormonu fazlalığı; prolaktin hormonunun aşırı salgılanması
- Androjenik ve anabolik steroid içeren hormonların kullanımı
Tanı ve tedavi ekip işi
Tüylenme artışından şikayetçi olan kadınlarda ayrıntılı fizik muayene yapılması ve hastadan iyi bir hastalık öyküsünün alınması gerektiğini söyleyen Doç. Dr. Temizkan, ek hastalık mevcudiyeti ve düzenli kullanılan ilaçların da sorgulanması gerektiğinin altını çiziyor. Hirsutizm aynı zamanda, böbrek üstü bezi ve yumurtalık tümörlerinin bir belirtisi olabildiğinden çok önemli bir klinik bulgudur. Ve ayrıca memelerde küçülme, ses kalınlaşması, vücutta kas artışı ve erkeksi davranış varlığının da araştırılması gerekiyor.
“Hirsutizmin tanı ve tedavisi bir ekip işi. Bu ekipte mutlaka jinekolojik endokrinoloji alanında uzmanlaşmış bir kadın doğum uzmanı, bir endokrinoloji uzmanı ve bir dermatoloji uzmanı olması gerekiyor” diyen Doç. Dr. Osman Temizkan, aşırı tüylenmeye neden olan faktör, tüylenmenin derecesi ve tedaviye yanıt belirlendiğinde iyileşmenin tam anlamıyla mümkün olduğunu vurguluyor. Tedavinin etkili olması için 6 aylık bir süreye ihtiyaç olduğunu belirten Temizkan, uygun ilaç tedavisi ile renksiz ve ince hale gelen kılların daha sonra mekanik olarak ya da lazer tedavisi ile temizlendiğini belirtiyor. Epilasyon yöntemlerinin ise tedavi sonrasına bırakılması gerekiyor, böylece tedavinin başarılı olma şansı artıyor.
Tüyler hakkında ilginç bilgiler
- İnsan vücudunda tüylenme yalnızca el ve ayak tabanları ve dudaklarda oluşmaz.
- Vellüs adı verilen tüylerin büyük bir kısmı çıplak gözle görülmeyecek kadar renksiz ve küçüktür. Bunun da nedeni, tüyün melanin yani renk veren madde içermemesidir.
- Vücuttaki tüy sayısı, saçlardan 10 kat fazladır.
- Göğüs, omuz, sırt, koltuk altı ve genital bölgede daha güçlü çıkarlar. Bunlara terminal adı verilir.
- Yetişkin bir kişinin kafa derisinde beyaz ırkta 100 bin, sarı ırkta 140 bin, esmer ırkta 110 bin kıl kökü bulunur.
- Tüy kökleri hormonlar tarafından yönlendirilir.
- Çıkan tüyler dokunulmazsa kendiliğinden dökülür.
- Bulundukları bölgeye göre farklı hızda uzarlar. Saçlar hızlı, kollarımızdaki daha yavaş uzar.
- Kıl kökleri aynı zamanda üretim yapmaz. Bir kısmı aktifken bir kısmı pasif olur. Böylece hepsi birden aynı anda çıkmaz ya da çıkanlar dökülmez.
YORUMLAR