Öyle ki bazı kişilerde nöbet
sırasında birkaç saniye boş bakma ve hareketsiz kalma gibi dalma nöbetleri
yaşanırken, bazılarında ise bilinç kapanması, kollar ve bacaklarda tekrarlayan
istemsiz kasılmalar ile hırıltılı solunum gibi ağır tablolar gelişebiliyor.
Güzel haber ise ilaçlarla veya ihtiyaç halinde cerrahi yöntemle epilepsili
hastaların çoğunda nöbetlerin kontrol altına alınabilmesi. Tedaviler sayesinde
hastalar iş ve sosyal hayatta aktif bir yaşam sürebiliyor. Ancak toplumda
‘epilepsili hastalar diğer insanlar kadar akıllı değiller’, ‘Nöbet sırasında
soğan koklatılmalı’ gibi epilepsi hakkında doğru sanılan yanlış bilgiler
hastaların yaşam kalitelerinin düşmesine, doğru tedaviye ulaşamamalarına, hatta
atak sırasında yapılan hatalı müdahaleler nedeniyle yaralanmalarına neden
olabiliyor. Peki epilepsi hastalarının hayatını kabusa dönüştürebilen yanlış
bilgiler neler? Acıbadem Bakırköy Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Ayla Sifoğlu
epilepsi hakkında toplumda doğru sanılan yanlışları anlattı, önemli uyarılarda
bulundu.
Yanlış: Epilepsi
nöbeti geçiren herkes epilepsi hastasıdır
Doğrusu:Epilepsi nöbetiyle epilepsi hastalığını ayırmak gerekiyor. Nöroloji Uzmanı Dr.
Ayla Sifoğlu “Tek bir nöbet geçirmek kişinin mutlaka epilepsi hastası olduğu
anlamına gelmiyor” diyerek sözlerine
şöyle devam ediyor: “Nöbet, beyin hücrelerinin anormal ve aşırı elektriksel
aktivitesi nedeniyle ortaya çıkıyor ve geçici bir beyin fonksiyon bozukluğu
olarak nitelendiriyor. Bazı epileptik nöbetler ateş, kafa travması ile
enfeksiyon gibi başka bir tıbbi nedenle oluşuyor ve tekrarlamıyor. Ayrıca
senkop, kalp rahatsızlıkları veya duygusal temelli ataklar gibi epileptik
olmayan tablolar da gelişebiliyor. Epilepsi tanısı için genellikle en az 2 kez
tetiklenmemiş, yani enfeksiyon ve metabolik bozukluk gibi bir nedene bağlı
olmayan nöbet gerekiyor”
Yanlış: Epilepsi
sadece çocuklarda görülür
Doğrusu: Bazı
epilepsi tipleri sadece çocukluk çağında görülmekle birlikte, daha önce sağlık
sorunu olmayan yetişkin kişilerde de kafa yaralanmaları, inme ve enfeksiyon
gibi nedenlerle epilepsi nöbetleri başlayabiliyor. Epilepsinin görülme sıklığı
erişkinlerde yaşla artıyor ve 65 yaş üstü kişilerde neredeyse 10 yaş altı
çocuklarda görüldüğü kadar sık görülüyor.
Yanlış: Epilepsi
ömür boyu devam eden bir hastalık
Doğrusu:Nöroloji Uzmanı Dr. Ayla Sifoğlu günümüzde epilepsi hastalarının yaklaşık yüzde
80’inde nöbetlerin ilaç tedavisiyle kontrol altına alınabildiğini belirterek şu
bilgileri veriyor: “İlaç kullanan hastalarda nöbet en az 2 yıl ortaya
çıkmadıysa ilaçlar yavaş yavaş azaltılıp kesilebiliyor. Ancak bazı hastalarda
ilaçlar bırakıldığında nöbetler tekrar görülebiliyor, bu durumda tedaviye
yeniden başlanıyor. Ayrıca bazı epilepsi türleri yaşla ilişkili oluyor ve
yıllar içinde ortadan kalkıyor. Epilepsiye Karşı Uluslararası Birlik (ILAE), en
az 10 yıldır nöbet geçirmiyor ve en az 5 yıldır ilaç da kullanmıyorsa hastayı
iyileşmiş kabul ediyor”
Yanlış: Epilepsi
zihinsel bir hastalık ve epilepsili insanlar diğer insanlar kadar akıllı
değiller
Doğrusu:Epilepsinin zihinsel bir bozukluktan kaynaklandığı yönünde doğru olmayan bir
düşünce var. Oysa epilepsisi olan kişiler de epileptik olmayanlarla aynı
yetenek ile zekâya sahipler ve zorlayıcı iş alanlarında başarılı olabiliyorlar.
Yanlış: Nöbet
sırasında kişi dilini yutabilir veya boğulabilir
Doğrusu:İnsanın dilini yutması fiziksel olarak imkansızdır. Nöbet sırasında meydana
gelebilecek en kötü şey, çene kaslarındaki istemsiz kasılma nedeniyle kişinin
dilini ısırması olabilir.
Yanlış: Epilepsi
nöbeti geçiren hastaya soğan ve kolonya gibi keskin kokular koklatılması nöbeti
sonlandırır.
Doğrusu:Epilepsi nöbeti geçiren kişilere koklatılan soğan ve kolonya gibi şeylerin
hiçbir yararı olmuyor, hatta hastanın solunumu üzerine olumsuz etki
yapabiliyor.
Yanlış: Nöbet geçiren ve çenesi kitlenen kişinin
ağzını açmak gerekir
Doğrusu:“Nöbet geçirmekte olan kişinin ağzını açmak için zorlamak onun yaralanmasına
neden olabiliyor” uyarısında bulunan Nöroloji Uzmanı Dr. Ayla Sifoğlu şunları
söylüyor: “Çene kasları istemsiz ve çok
güçlü kasıldığı için kaşık gibi bir şeyle zorlamak dudak- diş eti yaralanması
ile diş kırıklarına yol açabiliyor, hatta yardım etmeye çalışan kişinin
parmaklarında da yaralanma olabiliyor. Nöbet geçiren birine yardım etmek için
etrafında çarpıp yaralanabileceği eşya gibi şeyleri uzaklaştırmak, varsa
gözlüğünü çıkarmak, yan çevirerek ve mümkünse başının altına yumuşak bir şey
koyarak nöbetin sonlanmasını beklemek, nöbet birkaç dakikadan fazla sürerse 112
acil yardım hattını aramak gerekiyor”
Yanlış: Epilepsili
kadınlar hamile kalamazlar ya da sağlıklı çocuk sahibi olamazlar
Doğrusu:Epilepsi genellikle kadının hamile kalma yeteneğini etkilemiyor, çocuğun
gelişimi üzerinde de çok az bir etkiye sahip oluyor. Anne anti-epileptik
ilaçlar kullanıyorsa, doğumsal kusurların ortaya çıkma riski yüzde 2 ila 10
arasında seyrediyor. Ancak Nöroloji ve Doğum uzmanlarının yakın takibiyle risk
azalıyor ve bebeğin sağlıklı olma şansı çok daha fazla artıyor.
Yanlış: Epilepsili
kişilerin çocuklarında da epilepsi olur
Doğrusu:Yaklaşık 100 kişiden 2'sinde, yaşamları boyunca bir noktada epilepsi gelişiyor.
Eğer babada epilepsi varsa bu oran biraz daha fazla oluyor. Annenin epilepsisi
varsa risk halen 100'de 5'ten daha düşük oluyor. Her iki ebeveynde de epilepsi
varsa, risk biraz daha yükseliyor. Çoğu çocuk ebeveynden epilepsi miras
almıyor, ancak bazı epilepsi tiplerinin çocukta görülme olasılığı daha yüksek
oluyor.
Yanlış: Epilepsi
ile normal, aktif bir hayat yaşanama
Doğrusu:Epilepsi yaşam tarzını etkileyebiliyor, ancak bu aktif bir yaşama engel
olmuyor. Hastalar yaşam tarzında aşırı
uçlardan kaçınarak, hekim ile işbirliği yaparak ve tedaviye özen göstererek
yaşamın her kesiminde, örneğin iş hayatında bilim insanı, yönetici, politikacı,
olarak veya değişik sanat alanlarında her seviyede bulunabiliyorlar. Bunları
her zaman fark etmiyoruz çünkü çoğu insan, bugün bile, başkalarının ne
düşüneceğinden çekindiği için epilepsiden bahsetmiyor.
YORUMLAR