Santrallerin 'kirlilik' algı analizi yapıldı

Yrd. Doç. Dr. Mehmet Gürbüz ve Yeliz Özdemir tarafından yapılan anket ve araştırmanın sonuçları, Doğu Coğrafya Dergisi’nde yayınlandı. Araştırmada mesafe kavramı temel alındığı için, termik santralleri merkez kabul edilerek çalışma alanı üç bölüme ve santrallerden uzaklaştıkça hava kirliğinin azaldığı gözlemlendi.

Santraller bölgesindeki yerleşmelerde 511 kişiye anket uygulandı. ‘Afşin ­Elbistan Termik Santrallerinin Çevre Kirliliği Üzerindeki Etkilerinin Mesafe Tabanlı Algı Analizi’ isimli çalışma, Afşin-­Elbistan termik santrallerinin çevresindeki 20 yerleşim birimini kapsadı.

Afşin-­Elbistan A ve B Termik Santrallerinin çevre kirliliği üzerindeki etkilerinin mesafe tabanlı algı analizi yapıldı. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Gürbüz ve Yeliz Özdemir tarafından yapılan bu çalışmanın temelini mesafe kavramı oluşturdu.

Bu çalışmada, Afşin-­Elbistan termik santrallerinin neden olduğu hava, toprak, su ve gürültü kirliliği algısı analiz edildi. Araştırmada mesafe kavramı temel alındığı için, A Termik Santrali merkez kabul edilerek çalışma alanı 7, 14, 21 km olmak üzere iç içe üç zona ayrıldı.

Santral çevresinde belirlenen bu üç zon içerisindeki 20 yerleşmede toplam 511 adet anket uygulandı. Ankette; Afşin­-Elbistan termik santrallerinin hava kirliliği konusunda çevrede yaşayan halkın algısını ölçmek üzere, ‘santral yaşadığım alanda havayı kirletiyor’ önermesi yöneltildi.

Bu önermeye verilen cevapların test edilmesi sonucu, ilk iki zon açısından yüzde 95 güven aralığında anlamlı bir fark olmadığı tespit edildi. Bu önermenin alt gurup testleri incelendiğinde, santrallerden uzaklaştıkça az da olsa cevap ortalamasında bir artış gözlendi. Santrallerin doğusunda yer alan Elbistan’a bağlı Evcihüyük ve Ovacık yerleşmelerinde cevaplar kararsızım şeklinde çıktı.

Bu yerleşmeler santrallerden yaklaşık 16­17 km uzaklıkta ve topografik olarak nispeten daha yüksekte bulunmaktadır. Aynı zamanda bu yerleşmeler yöredeki hakim rüzgar yönüne göre ters istikamette kalmakta ve lokasyonları gereği bölgede görülen ısı terslemesine bağlı hava kirliliğinden de fazla etkilenmemektedir. ‘Santraller yaşadığım alanda toprağı kirletiyor’ önermesinde, santrallere yakın alanlar ile diğer zonlar arasında anlamlı farklılıklar oluştuğu belirlendi. Santrallerden uzaklaştıkça çok küçük bir oran da olsa toprak kirliliği konusunda santrallerin olumsuz etkilerinin azaldığı algısı tespit edildi. ‘Santraller yaşadığım alanda su kaynaklarını kirletiyor’ önermesine mesafeyle doğru orantılı cevaplar alındı. Zonlar içerisindeki yerleşmeler kendi içerisinde değerlendirildiğinde; yalnızca üçüncü zon içerisindeki yerleşmeler arsında anlamlı farklılıkların oluştuğu tespit edildi.

Bu zon içerisindeki yerleşmelerden Afşin Elbistan,  Arıtaş ve Altınelma yerleşmeleri “katılıyorum” cevabı verdi. Bu yerleşmelerin santrallerden uzak olmasına rağmen su kirliliği algısının katılıyorum yönde olmasında ilçe merkezi olarak eğitim seviyelerinin yüksekliği ve çevre bilincinin daha gelişmiş olmasıyla açılanabileceği değerlendirildi. ‘Santraller yaşadığım alanda gürültü kirliliğine neden oluyor’ önermesinde, tüm zonlar arasında anlamlı farklılıkların olduğu tespit edildi. Santrallerden uzaklaştıkça mesafeye bağlı olarak gürültü düzeyinin ve buna bağlı olarak da yerel halkla olan etkinin azaldığı verilen cevap ortalamalarından ortaya çıktı. Santrallere en yakın olan Çoğulhan ve Alemdar yerleşmelerin gürültüden en fazla rahatsız olan yerleşmeler olduğu belirlendi.

Araştırma sonucunda ise, Afşin-­Elbistan termik santrallerinin hava, toprak, su ve gürültü kirliliği algısı, çevre yerleşmelerde yaşayan insanlar tarafından kabul edildiği ve bu algının santrallerden uzaklaştıkça nispeten azaldığı tespit edildi.