Memorial Antalya Hastanesi Psikiyatri Bölümü’nden Uz. Dr. Nehir Kürklü, “9
Şubat Dünya Sigarayı Bırakma Günü” nedeniyle, sigara bağımlılığından vazgeçme
yolları hakkında bilgi verdi.
Sigara alışkanlığı
nikotin bağımlılığının sonucudur
Başta kalp hastalıkları ve pek çok kanser gelişimine
zemin hazırlayan tütün ve tütün ürünleri, kronik solunum yolu hastalıklarında
da tetikleyici role sahiptir. Bir tütün ürünü olan sigaranın dumanı, 70’inin
kansere neden olduğu bilinen 5 binden fazla kimyasal madde içermektedir. Sigara
içme davranışı, nikotin bağımlılığı sonucu sürdürülmektedir ve bırakılması da
bir anlamda bu bağımlılığın tedavisidir.
Sigaranın
bırakılacağı gün belirlenmeli
Kişileri, sigarayı bırakma konusunda ikna edebilmek için
çeşitli eğitim teknikleri, konferans veya grup tartışmalarından
yararlanılabilir. Bu çabalar sonucunda sigara bağımlılarının bu alışkanlıktan
vazgeçmeyi düşünür hale gelmeleri amaçlanır. Bunu, sigarayı yaşamından tamamen
çıkarmak için istekli olan kişiler için oluşturulan özel programlar izler.
Sigarayı bırakma konusunda verilen karar ve bu kararın uygulanmaya konulmasıyla
kişinin kendisine bir “gün” hedefi oluşturması sağlanır.
Sigara bırakma
tedavisinde bütüncül yaklaşım
Sigara içen bireyler sigarayı bırakma tedavisine
alınmadan önce sigara içme özellikleri, bağımlıklarının şiddeti ve bu
alışkanlıktan vazgeçmeyi isteyip istememeleri göz önüne alınarak bir
değerlendirme yapılır. Sigara bırakma programları iki başlıktan oluşur.
Bunlardan ilki; davranışsal ve bilişsel tekniklerle günlük hayatta bireyi
sigara içmeye yönelten tehdit unsurlarının farkındalığını artırmak, bunların
değişmesini sağlamak, yoksunluk ve stres kontrolü sağlamanın yöntemlerini
öğretmektir. Diğeri ise farmakoterapi uygulayarak fiziksel yoksunluk
belirtilerini azaltıp bırakma sürecini kolaylaştırmaktır. Bu iki başlığın
birlikte kullanılması başarı şansını artırmaktadır.
Sigara içme nedeni
gözlemlenmeli
Sigara bırakmaya hazırlık döneminde bireyin kendi içme
davranışını gözlemesi; koşullu uyaranların tanınmasını ve kuvvetinin
belirlenmesini sağlar. Bu bilgiler sigarayı bırakma sonrası ortaya çıkacak içme
isteğinin ne zaman, nerede, hangi durumlarda ve ne şiddette ortaya çıkacağının
tahmininde işe yaramaktadır. Bu uygulama otomatik olarak gelişen sigara
içiminin farkına varılmasını da sağlayacaktır. Olumsuz ruh halini azaltacak
bilişsel strateji bilgisi geliştirmek; kendisinde gelişen ruhsal
değişikliklerin geçici olduğunu ve yaşanan bu olumsuzluğun nikotin
yoksunluğundan doğal olarak kaynaklandığını öğretir. Bu sigarayı bırakan kişi
için rahatlatıcı olabilir. Bu tip bireylere tıbbi destek verilebilir ya da
uzmana sevk edilebilir.
Yaşam kalitesini
artıran yeni alışkanlıklar edinilmeli
Sigarayı bırakma döneminde yaşam biçimi
değiştirilmelidir. Düzenli egzersizle bireyin kondisyonu artacağı gibi stresle
başa çıkması kolaylaşır. Ayrıca yoksunluk belirtilerinin hafiflemesi
sağlanabilir, kilo alma eğilimi önlenebilir. Haftada 4-5 gün en az 30 dakikalık
yürüyüş ve hafif koşu gibi egzersizler yapılmalıdır. Kişinin; kahvehaneye
gitmek, aşırı çay ve kahve tüketimi gibi eski alışkanlıklarından vazgeçmesi
önemlidir. Bunların yerine sigara için koşullu uyaran niteliğinde olmayacak
kitap okuma, el işi gibi yeni alışkanlıklar edinilmesi, bırakma sürecini kolaylaştırabilir.
Davranış
stratejileri geliştirilmeli
Bırakmayı takip eden dönemde sık tekrarlayan ve 3-5
dakika süren içme isteği, davranışsal ve bilişsel savuşturma teknikleriyle
atlatılabilir. İçme isteği geldiğinde bunun geçici bir durum olduğunu, isteğin
birazdan geçeceği akla getirilmeli, sigarayı bırakma nedenleri hatırlanmalıdır.
Bu şekilde zihinsel bir manevra ile içme isteğinin savuşturulması bilişsel
yöntemle sağlanır. Diğer yandan istek geldiğinde derin nefes alma egzersizi
uygulamak, ortamı değiştirmek, duş almak, yürüyüşe çıkmak, dikkati başka yöne
çekmek gibi fiziksel etkinlikler de davranışsal savunma teknikleri için bir
örnektir.
YORUMLAR