Burkulma
en sık görülen sorun
Spor ile ilişkili
hastalıklar; travmatik sorunlar, aşırı kullanım hastalıkları
ve dejeneratif değişiklikler olarak 3 ana grupta toplanabilir.
Sporcularda en sık ayak ve ayak bileği bölgesinde bağ yaralanmaları
ve kıkırdak sorunları ile
karşılaşılmaktadır. Görülen bu ayak ve ayak bileği bağ
sorunları genellikle bir travma ile
ilişkilendirilir. Tüm ortopedik aciller arasında en sık görülen yaralanma
olan ayak bileği burkulması da bir bağ yaralanmasıdır. Ayak bileği dışında
kalan bağ sorunlarına ise nadir rastlanır.
Akut
burkulma ihmal edilmemeli
Akut ayak bileği burkulmaları en sık
karşılaşılan problemler arasında yer alır. Her gün, 10.000 kişiden
7’sinde ayak bileğinde burkulma tipi yaralanma olduğu tahmin edilmektedir.
Bazı spor dallarında ayak bileği
yaralanmalarına sık rastlanır. Basketbolda tüm
yaralanmaların %45’i, voleybolda %25’i ve futbolda %31’i ayak bileğinde
görülür. Önemsenmeyen burkulmaların sonrasında %10’a
varan oranda ağrı, şişlik ve boşalma hissi
gibi şikayetler devam eder. Dolayısıyla ayak
burkulmaları kesinlikle ihmal edilmemeli ve bir uzman tarafından
verilen tedavi uygulanmalıdır.
Bağ
yaralanması evrelere göre tedavi edilir
Akut dış yan bağ
yaralanmalarında tedavinin amacı hastayı olabildiğince kısa
sürede eski aktivite düzeyine döndürmektir. Tedavide; yaralanmanın tüm
evreleri için eklem istirahate alınır, bandajlama
ve eklemin yükseltilmesi uygulamaları yapılır. Evre 1’deki
hastalar ilk gün yarı sert bir bileklikle günlük aktivitelerine dönebilir.
Evre 2 ve 3’teki hastaların yere basmasına 3-4. günde yapılacak ilk kontrolden
sonra ve yarı sert bileklikle izin verilebilir. Hastaların büyük
çoğunluğu uygulanan tedavi sonrasında 1 hafta içinde rahat
yürüyebilir hale gelmektedir.
Bileklik
kullanımı ile düzenli kontrol
Bilekteki ağrının durumuna göre
hastaya egzersiz önerilmektedir. Hasta yere rahat basabildiği
zaman denge tahtası ile egzersizlere başlanır. Ayak bileği eski
haline döndürülmeye ve yeni yaralanmaların önüne geçilmesine çalışılır.
Bileklik günlük yaşamda 3 hafta kullanılırken, spor aktivitelerinde önden
bağcıklı başka bir bileklik 6 haftaya
kadar uygulanmalıdır. Üçüncü haftada hala yere rahat basamayan
ve görüntülemede sorun görünmeyen bir sporcuda MR incelemesi
gerekli olabilir.
Kıkırdak
yaralanmaları ancak MR’da görülebiliyor
Ayak ve ayak bileğinin kıkırdak
yaralanmaları en sık tarak bölgesinin üst kısmında, ayak bileği eklem yüzünde
ve ayak topuğu ile tarak bölgesi arasındaki eklemde ortaya
çıkmaktadır. Kıkırdak çevresi kırıkları radyografide görüntülenemediği
için ilk muayene sırasında atlanabilir. Genellikle
sporcunun şikayetlerinin uzun sürmesi nedeniyle yapılan MR sonucu
görüntülenir. Hasta öyküsü ve muayene tanıda çok önemlidir.
Kırılan
kıkırdak parça uzaklaştırılarak tedavi ediliyor
Osteokondral yani kemik ve kıkırdağın
birleştiği yerde
gerçekleşen kırıklar ise grafide görülebilir. Yalnızca
kıkırdak parçanın kalktığı durumlarda artroskopik yöntemle
kıkırdak parçanın uzaklaştırılması ve parçanın ayrıldığı alandaki kemiğe küçük
delikler açılması ideal tedavi yöntemidir. Kıkırdak dokusunun 1- 1.5
cm çapın üzerine çıkması durumunda dizden alınan kemik yaması ile
yüzey düzeltilebilir. Ancak her iki yöntemde de uzun dönemde aktivite
ağrısı olması ve sporcunun aktivite düzeyinde belirgin azalma olması
beklenmelidir.
Mikro
kıkırdak kırıkları ayak burkulması sonucunda oluşabilir
Spor yaralanması ile oluşan mikro
kıkırdak kırığında, kıkırdak altında yer alan kemik kısmın
büyüklüğü, nadiren parçaların yerinin tespit edilmesine
izin verecek boyutta olur. Talus yani aşık kemiğinin üst
kısmında görülen mikro kıkırdak kırıkları (TOL) da sporcularda
sıkça görülen ayak bileği rahatsızlıklarındandır. Hastanın
öyküsünde genellikle ayak bileği
burkulması görülür. TOL’da genellikle yaralanma tam bir
kırığa dönüşmediği, subkondral kemikte çatlak olarak kaldığı için
radyografi ile görüntülenmesi mümkün değildir. Bu nedenle hastalar ya burkulma
sonrası uzun süren ağrı şikayeti ile ya da burkulmadan çok sonra
ortaya çıkan kronik aktivite ağrısıyla başvururlar.
Kıkırdak
kemik doku nakli tedavi seçenekleri arasında…
TOL’da parçanın üzerindeki kıkırdağın
durumu, kıkırdak altındaki parçanın işlevini kaybedip kaybetmediği,
parçanın yerinden ayrılıp ayrılmadığı gibi detaylara bakılarak farklı
tiplere ve bu tipler de farklı evrelere ayrılır. Evrelerde, kıkırdak ve
alttaki kemik parçanın durumuna göre tedavi seçeneklerinden
biri uygulanır. Temizlik, parçanın yerine sabitlenmesi, çoklu kemik
delme işlemi, kıkırdak kemik doku nakli ya da kök hücre
yöntemlerinden en uygunu tercih edilir.
YORUMLAR