Karbonmonoksit zehirlenmesi ve buna karşın alınması gereken
önlemler hakkında bir bilgilendirme metni yayımlayan İl sağlık Müdürlüğü, şu
bilgileri aktardı: “Ülkemizde bilgisizlik, yanlış kullanım ve ihmal yüzünden
soba, şofben, baca zehirlenmeleri hemen her yıl kış aylarında özellikle alçak
basınçlı havalarda tehlikeli boyutlara ulaşmaktadır. Güneybatıdan esen bir
rüzgâr olan “lodos” nedeniyle her yıl onlarca kişi özellikle sobadan olmak
üzere sızan karbon monoksit gazı ile zehirlenmektedir. Karbon monoksit renksiz,
tatsız, kokusuz, yanıcı zehirli bir gazdır. Vücuda solunum yolu ile girer ve
doğrudan kana geçerek oksijen alımını engeller zehirlenme ve ölüme neden olur.
Havagazı, kömür vb. ısıtma amacıyla kullanılan her tür soba ve ocakta yanma
sırasında oluşur. Karbon monoksit zehirlenmeleri sıklıkla; kapalı ortamlarda
açık ocaklar, bacası çekmeyen soba, şofben, bacasız gaz sobalarında yakıtın iyi
yanmaması nedeni ile meydana gelir. Karbon monoksitle meydana gelen
zehirlenmelerde kısa süre içerisinde tıbbi müdahale yapılmazsa, zehirlenmeler
ölümle sonuçlanabilir.
SOBA VE BACALARLA
İLGİLİ KURALLAR
Kullanılan her türlü ısıtma cihazının kalite belgesine sahip
olup olmadığına, garantilerine ve garanti sürelerine dikkat edilmeli.
Kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu kontrol edilmeli, izin belgesi
olmayan satıcılardan kömür alınmamalı. Aşırı doldurulan sobanın duman yolu
daralacağı, soba içinde düzensiz ısı dağılımı nedeniyle de baca çekişi
zayıflayacağı için soba yakılırken aşırı doldurulmamasına dikkat edilmeli. Sönmekte olan sobaya asla tutuşması
güç yakıtlar konulmamalı, yakıt yavaş yavaş ilave edilmeli, yatmadan önce
sobaya kesinlikle yakıt konulmamalı. İyi ısınmayan ve alttan yakılan kömür
sobalarında karbon monoksit zehirlenmesi riski artacağından soba
tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalı. Özellikle alçak basınçlı
lodoslu havalarda ölüm olaylarında artış görüldüğü için eğer bacalar
standartlara uygun değilse alçak basınçlı havalarda soba yakılmamalı, yakılması
zorunlu ise gece yatarken mutlaka tam olarak söndürülmeli. Soba borularının
birbiriyle birleştirilmesinde hava ve baca gazı sızdırmazlığı sağlanmalı.
Sobanın bulunduğu yer sürekli havalandırılmalı. Bacalar standartlara uygun ve
yalıtımlı olmalı, düzenli olarak temizletilmeli. Dumanın geri tepmesini önlemek
için bacaların en üst noktasının çatının en üst noktasından 1 metre daha
yüksekte olması sağlanmalı ve baca şapkası mutlaka takılmalı. Binaların Yangından
Korunması yönündeki mevzuat hükümlerine uyulmasına özen gösterilmelidir.
ŞOFBEN KULLANIMINDA
DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Alınan cihazın kalite belgesi ve garantilerine dikkat
edilmeli. Şofben mutlaka bacaya bağlanmalı, baca bağlantısı olmayan (bina aydınlığına
v.b. bağlı) şofben asla çalıştırılmamalı. Şofbenin monte edileceği mekân
yeterli büyüklükte olmalı, şofben mümkünse banyo yerine balkona veya başka bir
havadar mekâna takılmalı, şofbenin montajı mutlaka yetkili servis tarafından
yapılmalı. Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli
havalandırma yapılmayan yerlerde yetersiz hava ve yetersiz yanma sonucunda
oksijen oranının düşmesi ve karbonmonoksit oranının yükselmesiyle gerçekleştiği
için şofbenin kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalı. Bacalar
yatak odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma
boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemeli. Konutlarda
gaz kaçaklarına karşı uygun yerde detektör bulundurulmalı. Şofbende gaz kaçağı
hissedildiğinde: Öncelikle gaz vanası ve tüp dedantörü kapatılmalı, elektrik
düğmeleri açılmamalı açıksa hemen kapatılmalı, kibrit - çakmak gibi alev ve
kıvılcım çıkartabilecek hiçbir işlem yapılmamalı, pencereler karşılıklı
açılarak ortam havalandırılmalı, hızla gaz şirketi yetkilisi veya şofben
servisi aranmalıdır.
LODOS SÜRESİNCE
DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
Lodos esintisinin etkili olduğu süre boyunca gerekmedikçe soba yakılmamalıdır.
Yanmakta olan soba yatmadan evvel mutlak surette söndürülmelidir. Bina
yanlarında veya çatı saçak altlarında yürümemeye veya durmamaya özen
gösterilmelidir. Kopan, sarkan ve yere düşen elektrik hatlarına ve kablolarına
yaklaşmayınız ve bu gibi durumları 186 no'lu telefondan Elektrik Arıza
Servisi'ne bildirilmelidir. Çökme veya yangın tehlikesinin bulunduğu durumlarda
derhal 110 no'lu telefondan İtfaiye Servisi'ni aranmalıdır. Ortaya çıkabilecek
acil sağlık sorunlarında derhal 112 no'lu telefondan Acil Yardım Servisi
aranmalıdır. Doğalgaz Şebekesi ile ilgili ortaya çıkabilecek sorunlarda 187
no'lu telefondan Doğalgaz Arıza Servisi aranmalıdır.”
DOĞRU YAKILAN SOBA
ISITIR, YANLIŞ YAKILAN SOBA ÖLDÜRÜR
Doğru yakılan soba ısıtır diyen Kahramanmaraş İl Sağlık
Müdürü Ali Nuri Öksüz, “Ülkemizde bilgisizlik, yanlış kullanım ve ihmal
yüzünden soba, şofben, baca zehirlenmeleri hemen her yıl kış aylarında
özellikle alçak basınçlı havalarda tehlikeli boyutlara ulaşmaktadır.
Güneybatıdan esen bir rüzgâr olan “lodos” nedeniyle her yıl onlarca kişi
özellikle sobadan olmak üzere sızan karbon monoksit gazı ile zehirlenmektedir.
Soba zehirlenmesi; odun, kömür gibi ısınma aracı olarak kullanılan maddelerin
yanması ile ortaya çıkan karbonmonoksit ( CO ) gazından kaynaklanır. Bu gaz
solunduğunda, akciğerlerden kana karışarak kanda oksijen taşıyan moleküllere
bağlanarak oksijenin dokulara taşınmasını engeller. Bunun sonucunda dokulara
yeterli oksijen taşınamaz ve kişi hayatını kaybeder. Tatsız, renksiz, kokusuz olması ve tahriş
etme özelliğinin olmaması nedeni ile fark edilmediği için “sessiz katil” olarak
bilinmektedir. Karbonmonoksit zehirlenmesinde ilk belirtilerin baş ağrısı,
yorgunluk hissi, mide bulantısı gibi semptomlardır. Genellikle bu semptomların
ağırlığı karbonmonoksit düzeyi ve maruz kalınan süre ile ilişkilidir. Ciddi
zehirlenmelerde baş dönmesi, kusma, bilinç kaybı ve ölüm görülür. Karbon monoksitten kaynaklanan zehirlenmeye
karşı topluma yönelik önlemler alınması, aşağıdaki uyarılara vatandaşların
dikkatinin çekilmesi ve bu bilgilerin topluma ulaştırılmasının sağlanması büyük
önem taşımaktadır. Eğer karbonmonoksit zehirlenmesi geçirdiğinizi
düşünüyorsanız; Hemen camlar açılmalı ve ortamın havalandırılması sağlayın. Hızla
ortamdan uzaklaşın ve açık havaya çıkın. 112 Acil Yardım Servisini arayın. Karbonmonoksit
zehirlenmesinden korunmak için; Kullanılan her türlü ısıtma cihazının kalite
belgesine sahip olup olmadığına, garantilerine ve garanti sürelerine dikkat
edilmelidir. Kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu kontrol edilmeli, izin
belgesi olmayan satıcılardan kömür alınmamalı. Soba yakılırken aşırı
doldurulmamasına dikkat edilmelidir. Sönmekte olan sobaya asla tekrar tutuşması
için güç yakıtları konulmamalıdır. Soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması
sağlanmalı, soba alttan yakılmamalıdır. Bacalar standartlara uygun ve yalıtımlı
olmalı, düzenli olarak yetkili kişilere temizletilmelidir. Dumanın geri
tepmesini önlemek için bacaların en üst noktasının çatının en üst noktasından 1
metre daha yüksekte olması sağlanmalı ve
baca şapkasımutlaka takılmalıdır. Konutlarda gaz kaçaklarına karşı uygun yerde
dedektör bulundurulmalıdır. Kombi ve şofbenlerin baca bağlantılarını mutlaka
projesine uygun şekilde ve yetkili kişilere yaptırılmalıdır. Bacalar yatak
odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma
boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemelidir. Sobanın bulunduğu yer sürekli
havalandırılmalıdır. Lodoslu havalarda
geceleri yatmadan önce sobalar söndürülmelidir. Doğru yakılan soba ısıtır, yanlış yakılan soba
öldürür” bilgilerini verdi.
YORUMLAR