Memorial Şişli Hastanesi Kardiyoloji
Bölümü’nden Uz. Dr. Deniz Şener, tansiyona yol açan nedenleri açıkladı.
Böbrek
hastalıkları
Tansiyon yükselmesinin ve hipertansiyonun en önemli
nedenlerinden biri böbrek hastalıklarıdır. Böbrek dokusunun hastalıkları,
böbrek damar darlıkları, feokromasitoma gibi böbrek tümörleri nedeniyle yüksek
tansiyon sorunu ortaya çıkar. Yapısal olarak bazı böbreklerin tuz tutma
özellikleri vardır ve bu yapıdaki kişilerde de hipertansiyon görülmektedir.
Hormon
hastalıkları ve hormonal nedenler
Beyinde, hipofiz bezi tümörüne bağlı, Akromegali gibi
hastalıklar tansiyon yükselmelerine zemin hazırlayabilir. Tiroit bezinin
hastalıklarında da tansiyon düzeyinde değişiklikler ortaya çıkabilir. Tiroidin
az çalışması olan hipotiroidi ve çok çalışması anlamına gelen hipertiroidi ile
paratiroit hastalıkları da tansiyon yükselmeleri için nedendir. Böbrek üstü
bezinden kortizon ve aldosteron hormonlarının fazla salgılanması sonucu görülen
Cushing Sendromu ve Crohn Hastalığı’nın tansiyonu yükseltici etkisi
bilinmektedir.
Kalp damar
hastalıkları
Aort koarktasyonu yani ana atardamar darlığı denilen
hastalıkta yüksek tansiyon görülür. Atardamar ve toplardamar arasında kan akışı
yani fistül bulunması durumunda hipertansiyon görülür. Ayrıca, aort atar damarı
elastik bir yapıya sahiptir ve kalp kanı vücuda dağıttığında esneyerek
genişler. Ancak yaş ilerledikçe oluşan damar sertliği nedeniyle bu elastikiyet
kaybolur ve kalbin dağıttığı kan, fazla basınca yol açar. Bu nedenle yaşlılarda
büyük tansiyon yüksek, küçük tansiyon da düşük olur. Bu da bir yüksek tansiyon
tipidir.
Nörolojik
bozukluklar
Kafa içi basıncın arttığı durumlarda, gece uykuda solunum
durması olarak bilinen uyku apnesi hastalığının varlığında ve Guillain-Barre
Sendromu (GBS) olarak bilinen ve kasları etkileyen hareket bozukluklarına neden
olan nörolojik hastalık durumumda da tansiyon yüksekliği ortaya çıkmaktadır.
Kirli suda yetişen
balık ve su canlıları
Çevresel ve fiziki faktörlere bağlı tansiyon
yükselmelerinin en önemli nedenlerinden biri kurşun zehirlenmesidir. İş ve
işyeri kaynaklı, boya ve özellikle su kaynaklı olabilir. Bu nedenle kirli
sularda yakalanan ve herhangi bir denetime tabi tutulmadan tüketilen balık ve
su canlıları kurşun ve ağır metal zehirlenmesine yol açabilir.
İlaç kullanımı
Tansiyon değerlerini yükselten bir başka neden de ilaç
kullanımıdır. Bazı ilaçlar vücutta su ve tuz tutulumuna yol açar. Örneğin;
meyan kökü hammaddesine sahip ilaçlar, kortizonlar, doğum kontrol hapları,
steroid içerikli ilaçlar, hormon ilaçları, damarda büzülmelere yol açan ve
içlerindeki etkin madde nedeniyle kan akışını hızlandıran nezle, grip ilaçları
ile romatizmal ilaçlar tansiyon değerlerinin yükselmesinde önemli bir etkendir.
Bazı uyuşturucu maddeler de ciddi hipertansiyon yapabilir.
Panik atak ve
stres
Gençlerde görülen yüksek tansiyon, sıklıkla panik atağa
bağlı olarak gelişir. Panik atak, taşikardi ile birlikte ortaya çıkan
“vazoaktif amin” denilen ve tansiyonu yükselten bazı hormonların
salgılanmasıyla, nabız ve tansiyon yükselir, bir müddet sonra da normale döner.
Bu tansiyon tipi gençlerde daha çok görülmektedir.
Gebelik
Gebelikte hipertansiyon görülebilir. Özellikle 20’inci
haftadan sonra ortaya çıkabilen preeklampsi için yakın takipli tedavi
gerekmektedir.
Beslenme
alışkanlıkları
Ailevi nedenlerle birlikte beslenme alışkanlıkları da
tansiyon yükselmelerine yol açan etkiye sahiptir. Kilo fazlalığı ve obezite,
hareketsizlik, hayvansal yağların yoğun olarak kullanıldığı ağır yemek yeme
alışkanlıkları, fazlı içecekler, fast food tüketimi, sigara ve alkol kullanımı
yaşam kalitesini düşüren alışkanlıklardır. Yüksek tansiyon ile birlikte pek çok
hastalığa zemin hazırlayabilir.
Vücutta kan
düzeyinin fazla olması
Kan üretiminin gerekenden fazla olması bazı nedenlere
bağlıdır. Örneğin; 2000 metrenin üzerinde yaşayanların vücutlarında oksijen
ihtiyacı açığa çıktığı için vücut fazladan kan üretmeye başlar. Sigara
kullanımı başta olmak üzere akciğer hastalığında oksijenlenme iyi olmadığı için
vücut fazla kan üretir. Bir de kan hastalığı olarak bilenen ve polisitemia
vera(PV) adı verilen rahatsızlık, fazla kan üretimine neden olur. Bunların
hepsi yüksek tansiyon nedenidir. Bu nedenle belirli aralıklarla ve doktora
danışarak kan vermek, tansiyon dengesini düzenlemeye yardımcı olur ve vücut
sağlığına olumlu etki yapar.
Tuz, un, şeker
tüketimi
Diyabete bağlı tansiyon yüksekliği görülebildiği gibi
tuz, şeker ve undan zengin beslenme alışkanlıklarına sahip kişilerde de
hipertansiyon ortaya çıkabilir. Şeker ve karbonhidrattan zengin beslenme kilo
artışı ile birlikte pek çok mekanizmayı devreye sokarak, tansiyon dengesine de
zarar vermektedir. Tuz tüketiminin fazlalığı, vücuttaki sıvı miktarını artırır.
Ödem ve sıvı volümünün artması hipertansiyona zemin hazırlar.
Alkol kullanımı
Alkol kullanımı, özellikle düzenli olarak her gün alkol
alanlarda hipertansiyon oluşabilir. Tiramin proteininden zengin besinler,
peynir ve şarap gibi mayalı yiyecek ve içecekler hipertansiyon nedeni
oluşturabilir.
Damar sertliği
Kalp damarlarında darlık ve karotis arterlerinde (şah
damar) darlık hipertansiyon nedenidir. Damar sertliğine bağlı oluşan damar
darlıklarında, vücut darlığı yenmek için basıncı artırmak yoluna gider. Bu da
hipertansiyonun en sık nedenlerinden biridir.
YORUMLAR