Ahi sözcüğü Arapça “Kardeşim” demektir. Bazı yazarlar Ahi
sözcüğünün Türkçede cömert, eli açık, yiğit anlamına gelen “Akı” sözcüğünden
geldiğini ileri sürmektedirler. Terim olarak Ahilik Anadolu’da 13.yüzyılda
kuruluşu belli kurullarla işlemiş Esnaf ve Sanatkârlar Birliğini ifade
etmektedir. Türk-İslam tarihinde önemli bir yeri olan Ahilik; iyi ahlak,
doğruluk, kardeşlik, yardımseverlik gibi güzel meziyetleri birleştiren; ticaret
ile ahlakı buluşturan bir hayat düsturudur.
Ahilik, temelde Kuran ve Sünnete dayalı sosyal
sorumluluğu ön plana alan, yüksek ahlaklı bireyler yetiştirmeyi amaçlayan,
Osmanlı Devletinde en ileri aşamayı yakalamış; sosyal, kültürel, iktisadi ve
askeri yönleri olan, en önemlisi uygulanarak başarılı olmuş toplumsal bir
düzeni oluşturur. Aynı zamanda, ahlak ile sanatın, üretimin ve ticaretin
armonize edildiği sosyal bir yapılanma olarak görülebilecek Ahilik
sistemi, 13. yüzyılla birlikte Selçuklu Devleti’nin
yıkılışını müteakip Anadolu topraklarında Deri ustası Ahi Evran tarafından
kurulan ve yayılmaya başlayan Ahilik teşkilatı zenginle fakir, üretici ile
tüketici, emek ile sermaye ve vatandaş ile devlet arasında sağlam ve güvenilir
ilişkiler kurmayı amaçlamış ve bunu gerçekleştirirken de bütün faaliyetlerini
güzel ahlak ve sosyal adalet sistemi üzerine oturtmaya çalışmıştır. Ahilik Teşkilatının, bu sistemi oluştururken,
dünyada ilk kez ahlaki değerleri kurumsallaştırmayı da başardığı görülmektedir.
Ahi teşkilatına mensup olan kişilerin bağlı bulundukları
temel ilkeleri belirleyen hareket tarzını ve hükümlerini bildiren kitaba
’Fütuvvetnâme’ adı verilmiştir. Ahiliğin esasları, ahlak kaideleri, nasihatleri
gibi hususlar bu kitapta bulunmaktadır.
Ahi Evran’ın Ahilik teşkilatına giren kimseler için
verdiği Ahiliğin temel ilkeleri hâline gelen öğütleri şunlardır: Elini açık
tut, kapını açık tut, sofranı açık tut, gözünü bağlı tut, dilini bağlı tut ve belini bağlı tut. Ahilik sayesinde
Ticaret düzenli ve güvenli bir şekilde işleyişini sürdürmüş olup, önemli devlet
adamları ve gelişmiş bir esnaf ve sanatkarlar sınıfı yetişmiştir. Ahilik 13-17.
yüzyıllarda zirve yapmış her alanda zemin bulmuş, günümüz belediye teşkilatı
kuruluşu ve uygulamalarının temelleri atılmıştır. Ahilik kurullarıyla
üretici-tüketici ilişkilerini en iyi şekilde düzenlemeyi amaç edinmiştir”.
Ahilik Osmanlıda standartlara uyma zorunluluğu getirmiş,
düşük kaliteli mal ve hizmet üreten esnafa çeşitli cezalar verilmiştir. Bu
dönemde günümüzde bile tam uygulanamayan kalite, standart, üretici tüketici
ilişkileri çok kesin kurallarla belirlenmiştir.
Ahilik müşteri odaklı bir yaklaşımda bulunarak fiyat,
kalite ve standart konularında çok önemli çalışmalar gerçekleştir¬miştir.
Ahilik, halka dönük bir kurumdur. Kar ve ekonomik çıkar ikinci planda yer alır.
Tüm çalışmalarında insan merkezli bir düşünce vardır. Ahilikte ekonomi ve para
bir araçtır, bu aracın amaç haline getirilmesine izin verilmez. İnsanoğlu dünya
işleriyle uğraşmalı ama kesinlikle yaratılış gayesini de aklından
çıkarmamalıdır”.
Ahilik, belli bir süre, bir iş basamağında kalarak
olgunlaştırılan yamak-çırak-kalfa-usta hiyerarşisi kurmayı ve bu basamaklarda
baba-evlat ilişkisi gibi öğreticiye candan bağlanmak suretiyle sanatı, sağlam
ahlaki ve mesleki temellere oturtmayı amaçlamıştır
Ahilik Teşkilatı günümüz koşullarında bile birçok ülkede
gerçekleştirilememiş adaletli, verimli son derece güzel bir sistemi Türk
toplumuna kazandırmış bir örgütlenmedir. Anadolu Selçuklu Devletinden bu yana
günümüze gelen her anlamda birliğin, beraberliğin, kardeşliğin, iyi ahlakın
pekiştirilmesi için oluşturulan teşkilat Ahilik teşkilatıdır. Kardeşlik ve
dayanışma ekseninde asırlardan beri bize yol gösteren Ahilik anlayışı,
ülkemizin 2023 ve 2053 hedeflerine ilerleyişine de eşlik edecektir.
Tarihimizden devraldığımız Ahilik kültürünü ihya etmek ve geleceğimizi bu
değerlerle inşa etmek hepimizin sorumluluğudur.
Bu yıl 14-20 Eylül 2020 tarihinde 33. Ahilik Haftasının
kutlanması planlanmış ancak Covid-19 salgını nedeniyle haftalık kutlama
programı iptal edilmiş sadece 14 Eylül 2020 Pazartesi günü Atatürk Anıtına
Çelenk sunma, saygı duruşu, istiklal marşının okunması ve ardından Şehitlik
Ziyareti gerçekleştirilmiştir.
Bu vesileyle Ahilik Teşkilatı’nın kurucusu gönül insanı
Ahi Evran-ı Veli'yi rahmet ve minnetle yad ederken, Türkiye ekonomisinin temel
dinamiklerinden esnaf ve sanatkarlarımız, tüccarlarımız, sanayicilerimiz başta
olmak üzere bütün vatandaşlarımızın Ahilik Haftası'nı kutluyor, hayırlara
vesile olmasını temenni ediyorum.
Ahmet UÇAR
Ticaret İl Müdürü
YORUMLAR