Tekstil firmalarına uluslararası
standartlara uygun çözümler sunan BMS Kimya Genel Müdürü Metin Özer,
giysilerimizdeki tartışmalı kimyasallara neden dikkat etmemiz gerektiği
konusunda şu bilgileri verdi: “Giysilerdeki toksinlerin doğrudan sağlık
sorunları ile ilişkisini gösteren kesin delil bulmak zor olsa da çalışmalar
rahatsız edici sonuçlar göstermektedir. Giysilerdeki bazı kimyasalların
farelerde kansere neden olduğu, bu kimyasallarla bütün gün çalışan işçilerde
kansere neden olabildiği ve yüksek konsantrasyonlarda zarar verici olabildiği
gösterilmiştir. Kısa vadede bu kimyasallar alerjik reaksiyon ve tahrişe de yol açabilmektedir.
Bu bulgular, en sevdiğiniz tişörtünüzün
sizi kanser yapacağı anlamına gelmese de neden giysilerde bu malzemelerin
kullanılmasına gerek duyulduğunu merak etmemiz için yeterlidir. Örneğin, giysilerde buruşmazlık apresi olarak
kullanılan formaldehit, göz ve burunda tahrişe ve deride alerjik reaksiyonlara
yol açmaktadır.
Peki
tüm bu toksinler nelerdir ve hangi kumaşlarda bulunur?
Akrilik kumaşlarda CDC denilen dimetilformamid bulunur. Deriye doğrudan teması
karaciğer hasarına ve sağlık üzerinde başka yan etkilere yol açmaktadır. Bu
etkiler, akrilik kumaş üretiminde çalışan işçilerin ürettikleri kumaşa
dokunurken koruyucu giysiler giymesini de açıklar.
Azo
boyalar giysileri, deri ve kumaşları renklendirmek
için çok yaygın kullanılan boyalardır. Bu boyalar, düzenli olarak buna maruz
kalan boya fabrika işçileri arasında mesane kanseri riskini artıran amin -
amonyaktan elde edilen bir bileşen - salgılar. Bu boyanın değil, doğal boyaların kullanıldığı ürünler tercih
edilmelidir.
Ftalatlar pek çok hazır giyim ürününde kullanılmaktadır. Özellikle DEHP ve
DNO ve kimi zaman da BBP (bunları giysi etiketinde büyük ihtimalle
görmeyeceksiniz, bu nedenle bu kısaltmaları hatırlamanıza gerek yok).
Bunlar, plastik yağmurluklar, suni deri ve su geçirmeyen giysilerde
kullanılmaktadır. Ftalatlar, iç
salgı bezlerini baskılarlar ve erkek kemirgenlerde üreme faaliyetleri üstünde
olumsuz etkisi görülmüştür. Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC)
ftalatların insanda kansere yol açıp açmadığını ortaya koymamıştır.
Nanosilver, giysilerde bakterilerin neden olduğu kokuları engellemek için
kullanılan antibakteriyel bir maddedir. Laboratuvar fareleri ile yapılan ilk
çalışmalar, gümüş nano partiküllerin beyne ulaşabildiğini ve zamanla beyin
hücrelerinin ölümüne yol açabileceğini göstermektedir. Bebeklerin nanosilver
içeren giysileri kemirmesi durumunda zararlı miktarda maruz kalma olasılığı
için risk değerlendirmesi yapılabilir. Fakat bunun tüm vakalar için geçerli
olup olmayacağı ve zarar verecek düzeyde maruz kalmanın ne demek olduğu
konusunda toplanan bilgiler tam anlamıyla test edilmemiştir.
Statik
dirençli, kir tutmaz, alev geciktirici ya da buruşmaz
diye tanıtılan her ürün genellikle formaldehit, teflon gibi ferflorinat
kimyasallar (PFC), nonilfenol etoksilatlar (NPE) ve nonilfenoller (NP) ya da
triklosan içeriyor olmalıdır. NPE ve NP deri tarafından absorbe edilebilir ve
her ne kadar insanlar üzerindeki çalışmalardan henüz sonuç alınmadıysa da
kemirgenlerin üreme sağlığı ve gelişimi üzerindeki etkileri gözlemlenmiştir.
Triklosana maruz kalan fabrika işçileriyle yapılan çalışmalar, bu maddeye
düzenli olarak maruz kalmanın, kanser riskini artırmaya etkisi olabileceği
ileri sürülmektedir. Bununla birlikte Mayo Clinic, bu ürünü engellemek için
kanıtların yeterli olmadığını söylemektedir.
PEKİ
NE GİYELİM?
Güvenerek giyebileceğiniz, içinde zararlı
hiçbir şey bulunmayan pek çok kumaş bulunmaktadır.
Bunlar; pamuklu, ipekli, organik yün,
kenevir, alpaka, angora, deve tüyü, kaşmir, moher, keten, rami ve saluyottur.
Kimyasallar bu doğal kumaşlarda da kullanılıyor olsa da daha az
rastlanmaktadır. Ayrıca daha az tahrip eden kumaşları tercih etmek, fiyattan
ödün vermek gerektiği anlamına gelmemektedir. Kaliteyi değil, maliyeti azaltma
yolunda çok başarılı işler yapan pek çok marka bulunmaktadır.
Size vereceğimiz en iyi tavsiye, giysilerin
etiketlerini daha dikkatli okuyarak başlamak olacaktır.”
İstanbul, 17-19 Nisan tarihleri arasında,
kısa adı Analytech olan Analiz&Laboratuvar Teknolojileri, Ekipmanı ve
Kimyasalları Fuarı’na ev sahipliği yapacak. Lütfi Kırdar Konre ve Sergi
Sarayı’nda gerçekleşecek fuara, tekstil firmalarına uluslararası standartlara
uygun çözümler sunan firmalar da katılacak. Merak ettiğiniz soruların
cevaplarını en yetkili ağızlardan alabilirsiniz.
YORUMLAR