Uykuyu bilimsel açıdan tanımlamanın çok zor olduğunu
söyleyen Bölükbaşı, "1950’lere kadar birçok insan uykunun günlük
hayatımızın eylemsiz bir parçası olduğunu zannederdi. Ama şimdi, uyku sırasında
beynimizin çok etkin olduğunu biliyoruz. Dahası uykunun beden ve ruh
sağlığımızı etkilediğinden eminiz” dedi.
“Sigara Tiryakileri
Genellikle Tavşan Uykusu Uyurlar”
Nefes açıcı ilaçlar-spreyler, kafeinli içecekler, diyet
hapları, hastalıklar, yattığımız odadaki kötü koşullar… Bunların hepsinin birer
uykusuzluk nedeni olduğunu belirten Bölükbaşı, sigaranın da uykusuzlukta büyük
rol oynadığını şu şekilde vurguladı: “Sigara tiryakileri genellikle tavşan
uykusu uyurlar. REM uykuları (göz hareketlerinin aktif olduğu uyku) miktarları
azdır. Uyuduktan 3-4 saat sonra kanda nikotin miktarının kritik düzeyin altına
düşmesi nedeniyle uyanırlar”
Uyuyacağım Derken
Alkolik Olmayın!
Alkol de uykuyu bozar diyen Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Okan
Bölükbaşı, “Uykusuzluk çeken insanların çoğu sorununu alkolle çözmeyi dener.
Ama bu yağmurdan kaçarken doluya tutulmaktır. Çok farkına bile varmadan alkolik
olur! Oysa ki alkol sadece hafif uyku dönemini tetikler. Uykunun tamir işlevi
olan diğer bölümlerinin miktarını azaltır” şeklinde konuştu.
İdeal Uyku Süresi
Nedir?
Yenidoğanlarda genellikle 16 saat, yetişkinlerde ise 7-8
saat uykunun yeterli olacağını söyleyen Bölükbaşı, “Genç erişkinler ortalama
dokuz saat uykuya ihtiyaç duyarlar. Gebeliğin ilk 3 ayında, kadınların uyku
gereksinimi artar. Normal süresinden çalınmış bir uyku miktarı, bir tür ‘uyku
borcu’ yaratır. Vücut, eninde sonunda bu borcun geri ödenmesini ister. Uykunun
yetersiz olması muhakeme yetisi ya da tepki süresini olumsuz etkiler. İnsanlar
yaşlandıkça uyku süresi azalır ve uyku hafifler. 65 yaşın üstünde uykusuzluk
sık görülen bir sorundur” dedi.
Uykusuzluk Epilepsi
Nöbetlerini Tetikliyor
Eğer gün boyu uykulu bir şekilde dolaşıyorsanız ya da 5
dakikalık bir uzanmada bile hemen uykuya dalabiliyorsanız ciddi bir uyku
sorununuz var demektir. Uykuyla ilişkili sağlık sorunları hemen hemen tıbbın
tüm alanlarını ilgilendiriyor. Prof. Dr.
Okan Bölükbaşı, “Felç ya da astım krizleri gündüz yerine gece ya da sabaha
karşı uykuda daha sıktır. Muhtemel sebep, uykuyla ilişkili olarak değişen kalp
hızı ya da hormonal düzey değişiklikleridir. Uykusuzluk, bazı epilepsi türlerinde
nöbet gelişimini tetikler” diyerek uykusuzluk çekenleri uyardı.
Ruhsal Hastalıklara
Sebep Olabilir!
Ruhsal hastalıkların da çoğunda uyku sorunları gelişir.
Örneğin, depresyon hastaları sabahın çok erken saatlerinde kalkar ve tekrar
uykuya dalma isteklerine karşın genelde bunu başaramazlar. Alınan uyku miktarı,
ruhsal hastalık belirtilerini şiddetini doğrudan etkiler. Manik depresif
kişilerde uyku yoksunluğu manik dönemleri (saldırganlık ve aşırı aktivite)
tetikleyebilir.
Uyku Apnesi Trafik
Kazası Riskini Arttırır!
Uyku apnesi horlama sırasında solunumun durmasına denir. Uyku
apnesi çeken kişiler, geceleri oksijensiz kaldığından, sabahları baş ağrısı
çeker ve gün boyu kendilerini yorgun hisseder diyen Bölükbaşı, “bu kişilerde cinsel isteksizlik, bilişsel
işlevlerin zayıflaması, kan basıncı artışı, kalp ritim düzensizlikleri de gelişebilir.
Uyku apnesi, felç ya da kalp krizi riskini belirgin biçimde arttırır. Uykuda
solunum durmasına bağlı ölüm nedenleri arasındadır. Tedavi edilmemiş uyku
apnesi hastalarında, trafik kazası yapma riski 3 kat artar” şeklinde açıkladı.
Huzursuz Bacak
Sendromu Nedir?
Özellikle uyku sırasında bacaklara giren kramplar,
uyuşmalar, çimdiklenmeler ve karıncalanma hisleridir. Hasta devamlı bacaklarını
oynatma ihtiyacı duyar. Huzursuz Bacak Sendromunun her yaşta görülebileceğini
söyleyen Bölükbaşı, “Kansızlık(demir eksikliği anemisi), gebelik ve şeker
hastalığı bu duruma zemin hazırlar. Bir nörokimyasal uyarıcı olan dopamin
benzerlerinin verilmesiyle hasta rahatlar” dedi.
Peki Ya Nasıl Uyuyabilirim?
· Gün içinde şekerleme yapıyorsanız 30 dakikayı
geçmesin. Fazlası gece uykusunu olumsuz etkiler.
· Yatmadan önce kafein, nikotin gibi uyarıcılardan
uzak durun. Uykudan 2-3 saat önce yüksek proteinli bir atıştırmalık, 1 meyve
yiyebilirsiniz. Bu yiyecekler uyku düzenleyici hormonların yakımını arttırır.
Ancak uyku ritmini bozduğu için tahıl ve şekerden uzak durun. Yağlı, kızarmış,
baharatlı, sirkeli, karbonatlı yiyecek ve içeceklerden de kaçının.
· Egzersiz iyi bir uyku kalitesi sağlar. 10
dakikalık kısa bir bisiklet ya da yürüyüş bile gece uykusu kalitesini belirgin
bir ölçüde arttırır. Ancak yatağa gidiş döneminde yoğun egzersiz yapmayın.
· Gün boyu doğal ışığa maruz kalın. Gece yatak
odanız çok aydınlık olmasın.
· Uyku öncesinde yararlı bir gevşetici alışkanlık
edinin. Ilık duş, kitap okuma, hafif germe egzersizleri, meditasyon gibi…
· Uyku öncesi aşırı duygusal konuşmalar ya da
ortamlardan kaçının.
· Çarşaf ve nevresiminiz uygun, yastık ve
yatağınız rahat olsun. Yatak odanız sıcak hatta ılık değil serin olmalı. Vücudu
uykuya hazırlayan işaretlerden biri de çevre ısısının düşmesidir.
· Yatak odanızda televizyon, cep telefonu gibi
ışık ve ses kaynakları bulunmamalı. Gerekirse koyu perdeler, pervane, hava
nemlendirici düzenekler, kulak tıkaçları bulundurabilirsiniz.
· Elektrikli herhangi bir alet size 1 metreden
daha fazla yaklaşmasın. Gürültülü alarmlar kullanmayın. Vücutta beklenti
anksiyetesi yaratırlar.
· Yatağınızı sadece uyumak için kullanın. Yatağa
mümkün olduğunca erken gidin. Saat 23.00 en idealidir. Çünkü 23.00 ile 01.00
arası adrenal sistemimizin yenilenme zamanıdır. Bu sırada uykuda olsanız iyi
olur. Safra kesesi de bu dönemde zehirleri vücuttan atar. Uyanıksanız zehirler
karaciğere geri döner.
· Yatağa gidiş saatinizi değiştirmeyin. Sabah
kalkmanız gereken saatte kalkın.
· Yatak çorabı giyin. Ayaklar vücudun en çok
üşüyen bölgesidir. Yatak çorabı giymek, gece uyanmalarını azaltır. Yatmadan
önceki son 2 saat içinde dünyevi işlerinizi tamamen unutun.
· Gevşeme CD’leri dinleyebilirsiniz. Sizi
rahatlatan ruhani uygulamalar ve okumalar, uyku öncesinde yararlı olur.
· Mümkün olduğu kadar az ilaç kullanın. İlaçların
çoğu uyku düzenini etkiler.
· İdeal kilonuza inin.
· Size dokunan, gaz yapan gıdalardan kaçının.
YORUMLAR