Maraş Sempozyumunda ilgi odağı olan konulardan bir tanesi
de ‘’Vatan Savunmasında Maraş Mevlevihanesi’’ idi. Gazetemiz Kahramanmaraş’ta
Bugün’ün Yazarı Araştırmacı-Yazar Ali Avgın’ın tebliğini gerçekleştirdiği
‘’Vatan Savunmasında Maraş Mevlevihanesi’’ tarihçiler tarafından dikkat
edilmeyen bir konu olduğunu oturum başkanı Doç Dr. Necla Doğan dile getirdi. Bu
çalışmasından dolayı oturum da farklı konularla tebliğlerini sunan tarihçiler
de Araştırmacı Yazar Ali Avgın’ı pür dikkat dinledi.
Maraş Mevlevihanesi’nin tarihine kısaca değindikten
sonra, Maraş Kurtuluş Savaşında Fransızlar tarafından yakıldığını vurguladı.
Yaptığı araştırmaların yakın bir zamanda kitap olarak
çıkacağını dile getiren, Mevlevi Kültürüne gönül vermiş Ali Avgın’ın ‘’Vatan
Savunmasında Maraş Mevlevihanesi’’ tebliğinden satırbaşları:
-Maraş
Mevlevihanesi, Dulkadiroğlu Devletinin son hükümdarı Alaüddevle Bozkurt Bey
tarafından 1508 yılında inşa edilmiştir. Kendi ismiyle anılan 1510 tarihli
vakfiyesinde, Alaüddevle Bey, dergâh ilgili bölümünde:
‘’Maraş
Bedesteninin doğusunda Yum Dede ismiyle anılan bir zaviye yaptırdım. Muhkem ve
sabit on dükkan vakfettim, orada iki defa yemek pişirilmesi, oranın fakirlerine
dağıtılmasını şart koştum.’’ demektedir.
Merak edenler için Maraş Mevlevihanesi’nin yeri;
Kahramanmaraş Kapalı Çarşının merkezinde, bedestenin doğu tarafında, şimdiki
saatçiler garajı olarak bilinen manifaturacılar çarşısının olduğu yerdeydi.
Yerdeydi diyorum çünkü dergâhtan günümüze orijinalitesi kaybolmuş bir mezar
sandukasından başka hiçbir şey kalmamıştır.
Temennimiz, Milli Mücadele döneminde büyük kahramanlıklar
gösteren Maraş Mevlevihanesi’nin yeniden Kahramanmaraş’ın kültürel mirasına
kazandırılmasıdır.
Milli Mücadele döneminde Mevlevihane Dervişlerinin de
savaş’a katılmak üzere Mücahidin-i Mevleviyye Alayı’na katıldıklarının altını
çizen Ali Avgın: ‘’Maraş Mevlevihanesinden bu alay’a 13 Derviş katılmıştır. Bu
katılım sayısı ile 47 Mevlevihane içinde 19. Sırada dır. Bu da ne kadar önemli
bir Mevlevihane olduğunun göstergesidir.’’ dedi.
Sözlerine şöyle devam etti:
‘’29 Ekim 1919 tarihinde Frsansızlar, Maraş’ı işgal
ettiklerinde yerli Ermenilerle birlikte bölge de büyük zulümler
gerçekleştirdiler. Bu zulümlerden biri de Maraş Mevlevihanesi’nin yakılmasıydı.
Fransız işgalciler, ekonomik olarak Maraş halkını zor
duruma düşürebilmek için kendi stratejileri gereği, kapalı çarşıyı yok etmeleri
gerekiyordu. Bunun içinde kapalı çarşının bir nevi güvenliğini sağlayan
Mevlevihane engelinin ortadan kaldırılmasına karar vermişlerdi. Öyle de yaptılar.
Savaşın en çetin günlerinde Fransızlar 1 Şubat 1920 de
Maraş’ın ticari kalbi sayılan kapalı çarşıyı ateşe verdiler. Çarşı merkezinde
ki Dulkadiroğlu Alaüddevle Bey’in vakfiyesi olan 500 yıllık Mevlevihane’yi de
hunharca yaktılar.
Maraş çarpışması hakkında mutasarrıflıktan gelen 1 ve 2
şubat 1920 tarihli raporunda şunlar yazıyordu.
Müslümanlara ait
bir çok binalar arasında belediye dairesi ve Mevlevihane de yanmıştır. İslam
Ahalisi müdafaada kararlı olduğundan durumda bir değişiklik olmamıştır.
5 Şubat tarihli
raporda ise;
‘’Çarpışmalar
devam etmektedir. Saraçhane çarşısı ve Mevlevihane ve civar mahallelerde yangın
hala devam etmektedir. Ahalinin manevi kuvveti yerindedir. Düşman dışarıdan
destek almazsa halk Allah’în izniyle başarılı olacağından ümitlidir.
Maraş Mücadelesinde bir nevi halkın arasında iletişimi
Mevlevihane dervişleri sağlamıştır. Kurtuluşu savaşında ve Maraş Milli
Mücadelesinde önemli rol olan Mevlevihane yakılarak yıkılmış ve tarihi bir
önemi yok diyerek 1941 yılında Cumhurbaşkanı İsmet İnönü imzasıyla açık
arttırmayla 781 liraya satılmıştır.
Maraş Milli Mücadelesinde ev ev dolaşan dervişler,
yardıma muhtaçlara yardım etmiş ve yaralanan vatandaşların yardımına koşarak
varını yoğunu ortaya koymuşlardır. Maalesef Mevlevihane’den günümüzde bir
sandukadan başka bir şey kalmamıştır.
Mevlevihane’nin mevcut yerinde ki mülk sahipleri bir
bedel ödeyerek oraları satın almışlardır. Yeniden o bölge istimlâk edilmeli hem
ilgili kurumlar ve hem de mülk sahipleri fedakarlık göstererek Maraş Mevlevihanesini
yeniden Kahramanmaraş’a kazandırmalıdır. ‘’
Maraş Mevlevihanesi hakkında derin araştırmalara imza
atan, bu çalışmalarını Kahramanmaraş’ta Bugün Gazetesi ve Maraşgündem.com
internet sitesinde paylaşan Ali Avgın: ‘’ Maraş Kurtuluşu Savaşında hunharca
yakılan Maraş Mevlevihanesi’nin tekrardan tarihe kavuşturulması gerekmez mi?’’
diyerek konuşmasını sonlandırdı.
YORUMLAR