Ülkemizde “İnce hastalık” adıyla da
bilinen tüberküloz, solunum yoluyla kolayca bulaşabiliyor. Tüberküloz bakterisi
kişinin bağışıklığının en zayıf anını kolluyor ve hastalık ortaya çıkıyor. Memorial Şişli Hastanesi Göğüs Hastalıkları
Bölümü’nden Uz. Dr. Füsun Soysal, tüberküloz hastalığı ve tedavi yöntemleri
hakkında bilgi verdi.
Sadece solunum yoluyla bulaşır
Tüberküloz
“ Mycobacterium tuberculosis” ismi
verilen ve solunum yoluyla bulaşan bir basilin (mikrop) neden olduğu bir
enfeksiyon hastalığıdır. Sadece damlacık enfeksiyonuyla bulaşır, bunun dışında
kişinin kullandığı havlu, çatal, bıçak, ya da yiyeceklerle bulaşmamaktadır.
Hasta olan kişi normal konuşurken, öksürürken ve ya hapşırdığında ortama
yayılan damlacıkların, solunum yoluyla karşı taraftaki kişi tarafından alınması
sonucunda o kişi tüberküloz mikrobuyla karşılaşmaktadır. Fakat enfeksiyonu alan
her kişide hastalık gelişmez. Aslında toplum içerisinde her insan bir şekilde
tüberküloz bakterisine maruz kalmaktadır ama herkes hasta olmamaktadır.
Enfeksiyonun vücutta olması ve hasta olmak farkı durumlardır. Enfekte olmak
tüberküloz mikrobunu solunum yoluyla almak, hasta olmaksa o solunum yoluyla
alınan mikrobun vücutta hastalık yapmasıdır.
Beslenme bozukluğu ve stres vereme
davetiye çıkarıyor
Tüberküloz
hastalığının ortaya çıkması için kişinin vücut direncinin düşmesi gerekmektedir.
Eğer vücut direnci yeterliyse vücut o enfeksiyonu alır, kendi bağışıklık sistemiyle
o mikrobu sınırlandırmaktadır. Vücutta bulunur ama hastalığa neden olmaz. Fakat
kişinin vücut direnci düşükse o zaman organlara saldırır ve hastalık ortaya
çıkmaktadır. Yaşlılar ve çocuklar vücut dirençleri daha düşük olduğu için hastalığa
açıktır. Uykusuzluk, beslenme bozukluğu, stres, içki ve sigara gibi etkenlerde
vücut direncini düşürmektedir. Bunların dışında operasyon geçirenler, böbrek,
karaciğer, kalp hastaları ve diyabetliler, KOAH, astım gibi rahatsızlıkları olan
hastalar ayrıca kortizon ve kanser ilaçları kullanan kişilerde tüberküloza
yakalanma riski bulunmaktadır.
Bu belirtilere dikkat!
Tüberküloz
çok sinsi bir şekilde ilerleyebilir, aylar boyunca belirtileri anlaşılmayabilir.
Halsizlik, yorgunluk, ufak, kuru, gıcık tarzında öksürükler olabilir bazen bu
öksürükler alerji ya da astım öksürüğü gibi yorumlanabilmektedir. Belirtiler
hafif başlar ve yavaş yavaş ilerler. Dolayısıyla aylar boyunca belirtiler fark edilememektedir.
Eğer tüberküloz hastalığı akciğerde bir yara şeklinde ise kanlı balgam ya da
direk öksürükle kan gelmesiyle de kendini gösterebilmektedir. En belirgin
belirtiler şöyledir;
· Uzun
süren kuru öksürük
· Göğüs
ağrıları
· İştahsızlık
· Akşamları
yükselen ateş
· Halsizlik
· Kilo
kaybı
· İleri
vakalarda nefes darlığı
· Öksürükle
ağızdan kan gelmesi
Modern yöntemlerle tanısı koyulabiliyor
Tüberkülozun
teşhisi kolay koyulamamaktadır. İlerlemesi sinsi olduğu gibi tetkiklerde de çok
önemli bir bulgu vermeyebilmektedir. Tüberküloz olduğunu düşünülen bir hastaya
önce sedimantasyon başta olmak üzere bir takım kan tetkikleri istenmektedir.
Daha sonra akciğer grafisi ve akciğer tomografisi çekilmektedir. Fakat aslında
tüberkülozun yüzde yüz teşhisini koyduran şey balgam da mikrop saptanmasıdır.
Eğer hasta balgam çıkaramıyorsa ve diğer testlerle de sonuç alınamıyorsa
bronkoskopiyle girilip hastalık düşünülen alanlardan örnekler alınmakta ve
mikrop bu örneklerde aranmaktadır. PPD testi ise tüberküloz testi olarak
bilinir ancak tüberküloz teşhisi konulmasını sağlamaz. Yalnızca kişinin
tüberküloz mikrobuyla karşılaşıldığını göstermektedir. Ülkemiz koşullarında
birçok insanda bu testin sonucu pozitiftir.
Sadece akciğeri değil bütün organları
etkileyebilir
Tüberküloz
solunum yoluyla alındığı için en sık akciğerlerde hastalık yapar, ama bunun
dışında vücudun diğer bütün organlarında tüberküloz hastalığına yol
açabilmektedir. Böbrek karaciğer, dalak, göz, beyin zarında yani bütün organlarda
görülebilmektedir. Çocuklarda ise özellikle tüberküloz menenjitler şekline
ortaya çıkmaktadır. Ayrıca mediasten adı verilen akciğer ve kalbin bulunduğu
boşluk içerisindeki lenf bezlerini ya da bütün vücuttaki lenf bezlerini de
tutabilmektedir. Boğaz bölgesine yerleşen Larenks tüberkülozu da hastalığın en
sık bulaşan türlerindendir. Akciğer zarında sıvı toplaması, iltihap ya da yine
akciğerde kavite de denilen yara şeklinde olabilmektedir.
Tedavi süresi en az 6 aydır
Tüberküloz
tedavisi özel antibiyotiklerle yapılmaktadır. Bu antibiyotikler zatürre ve ya
da normal üşütmeler için kullanılan antibiyotikler değildir. Tüberküloz
mikrobuna etki eden 4 çeşit antibiyotik bulunmaktadır ve bu ilaçlar uygun doz
ve sürede kullanılmak zorundadır. Tüberküloz tedavisi en az 6 ay sürmektedir,
doktorun yönlendirmesi ile bu süre daha da uzayabilmektedir. Kullanılan ilaçların
takibi çok önemlidir. Verem savaş dispanserlerinde tedavi takibi yapılmaktadır.
Korunmak için evinize güneş ve temiz
hava girsin
Tüberkülozun
ve diğer akciğer hastalıklarının iyileşmesinde en önemlisi istirahattir. Doğru
beslenme ve uyku düzeninin önemi çok büyüktür. Bol sıvı tüketilmelidir. Sigaradan
ve alkolden uzak durulması gerekmektedir. Aslında tedavide esas olan kişinin
ilaçlarını her gün uygun dozda ve düzenli olarak içmesidir. Temiz hava da çok
önemlidir. Tüberküloz hastalarının evinin iyi havalandırılması gerekmektedir.
Güneş ışınları da tüberküloz mikrobunu öldürmektedir. Havasız ve oksijeni az
yerlerde bu mikrop daha çabuk çoğalmaktadır.
Eksik tedavi tüberküloz hastalığını
dirençli hale getirir
Bazen
ilaca dirençli tüberküloz enfeksiyonları ortaya çıkabilmektedir. Yanlış ya da
eksik ilaçlarla ve yetersiz sürede tedavi gören kişi tam iyileşemez ve mikrop
tekrar etkinleşir, böylelikle hastalık ilaçlara dirençli hale gelmektedir.
Dirençli hale gelen mikroplar başkalarına bulaşarak bu hastalığı
yaymaktadırlar. Eğer kişi ilaca direnç gösteren bir mikropla hastalandıysa o
zaman normal tedavide kullanılan temel 4 ilaç yetmeyebilir. İlaca dirençli
mikroplar için etkili ilave bir takım ilaçlara ihtiyaç olmaktadır. Normal
tedaviyle geçmeyen tüberküloz hastalığında ilaç direnç testleri yapılarak
mikrobun ilaçlara direncini görüp ona göre uygun ilaç değişimleri yapmak
gerekmektedir.
YORUMLAR