Dünyanın, bulaşma yolu
olarak en hızlı ve kontrolü en zor olan, solunum yolu ile bulaşan bir virüs ile
yeniden karşı karşıya olduğunu belirten Anadolu Sağlık Merkezi Klinik Mikrobiyoloji
Uzmanı Prof. Dr. Salih Türkoğlu, “Bilgi kirliliği ve manipülatif hareketlere dikkat
edilmeli, doğru yerden doğru bilgi alınmalı, panik yapılmamalı. Şu an
Türkiye’de kanıtlanmış bir Coronavirus vakası yok” şeklinde konuştu.
Coronavirus’un bulaşmasında merkezi otoritenin yanı sıra
bireylerin davranışları ve tutumlarının virüsün yayılmasında çok önemli
olduğunu hatırlatan Anadolu Sağlık Merkezi Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof.
Dr. Salih Türkoğlu, “Solunum yolu ile bulaşma en önemli yol. Bazı virüsler
havada uzun süre kalıyorlar. Bu yeni virüsün ise havada asılı kalma durumu net
değil. Bu anlamda sanki öyleymiş gibi davranmak mantıklı. Hem yaymamak hem de
almamak için, maske takmaya kadar gidebilecek önlemler alınmalı” dedi.
Prof. Dr. Salih Türkoğlu, Coronavirus’e karşı
alınabilecek önlemlere ilişkin aşağıdaki bilgileri paylaştı...
Yeni Coronavirus
2019 nedir?
Solunum yolu ile yani, çok kısa zamanda geniş kitlelere
ulaşabilip hastalandırabilecek bir bulaşma yolu ile bulaşan, Çin’de ortaya
çıkmış bir virüstür. Çin, çok çeşitli besinlerin (hayvan, böcek vb.) yoğun
tüketildiği, çok kalabalık bir ülke olduğu için, aslında hayvanların taşıdığı
bazı mikroplar insana adapte olma imkânını sıklıkla orada buluyorlar. Bu
mikroplar yepyeni ortaya çıktıkları için onlara karşı “bağışık” olma durumumuz
“sıfır” oluyor; yani virüs, hastalanma potansiyeli olan herkesi
hastalandırıyor. Burada, herhangi bir mikrobun herkesi hastalandırmadığını,
sadece belli kişilerin hastalandığını ve sadece, yine belli kişilerin (kronik
hastalığı olanlar, zayıf/düşkün/çok yaşlı kişiler) ağır hastalandığını da
bilmek lazım.
Nasıl bulaşır?
Virüs solunum yolu ile bulaşır. Burada, tüm araştırmalar
kesinleşmemiştir; bu yüzden, “Her türlü solunum yolu” demek gereklidir. Yani mikrop,
öksürmek veya tıksırmakla havada belli sürede asılı kalabilir. Virüs, tabii ki
öpüşmek ve en yaygın olarak eller ile de bulaşır.
Normalde hastalığı alan bir kişi, hasta olduğunun farkına
varmadan ve belirtiler ortaya çıkmadan virüsü yaymaya başlayabilir. Burada, “inkübasyon
dönemi” dediğimiz bir “kuluçka” dönemi vardır. Ancak yeni Coronavirus için bu,
tam olarak ortaya çıkarılmaya çalışılıyor. Şimdilik kuluçka süresinin 2-14 gün
olduğu düşünülüyor.
Belirtileri neler?
Ateş, öksürük ve nefes darlığı, başlıca sözü edilen
belirtiler. Ancak her türlü solunum yolu hastalığı belirtilerini dikkate
almakta yarar var. Burun akıntısı, halsizlik, vücut ağrısı da belirtiler
arasında yer alıyor.
Kimler risk
altında?
Herkes, çünkü bu yeni bir virüs ve kimse bağışık değil.
Herkes hastalık belirtisi göstermeyebilir. Hastalananların hepsi, ağır hastalık
geçirecek anlamına da gelmez.
Tedavide ne
yapılır?
Spesifik, yani Coronavirus’e özgü (Coronavirus’ü “öldüren”)
bir ilaç yoktur. Bu, virüs hastalıklarının çoğu için böyledir. Ağır hastalanan
kişilerin yatırılarak, “destekleyici tedavi” görmeleri gerekir. Yani nerede sıkıntılı
bir durum varsa onu çözmeye yönelik tedaviler yapılır. Eklenen başka mikroplar
(bakteri enfeksiyonu) olduğunda, onlar tedavi edilir.
Hasta olmamak için
alınabilecek önlemler var mı?
Sağlık durumumuzu en üst düzeyde tutmak, dengeli ve iyi beslenmek,
stresle başaçıkabilmek, yeterli uyumak her türlü hastalığa karşı
yapabileceğimiz en önemli şeydir. Ayrıca kontrolsüzce etrafa aksırıp,
tıksırmamak, öksürürken ağzımızı mendille kapatmak, ellerimize solunum
salgılarımızı bulaştırmamak, bulaşırsa sabunla yıkamak, dezenfekte etmek
önemli. El hijyenine dikkat edilmeli, en azından bu dönem el sıkışmamalı.
Bunun dışında, gündemi takip ederek, toplu taşıma
davranışlarımızı güncel tutmak (maske takmak vb), tek kullanımlık mendil, el
dezenfektanları taşımak, elleri “gereken her durumda” sabunla yıkamak, bu dönem
asla el sıkışmamak, solunum yolu enfeksiyonu belirtileri gösteriyorsak kişisel
bulaştırmama davranışları edinmek, gerekirse evden çıkmamak alınabilecek
önlemler arasında. Alınabilecek bir diğer önlem ise Çin’e yolculuk yapmamak.
Seyahatten
gelenler nelere dikkat etmeleri lazım?
Hasta olma ihtimali olanların maske takması, etrafa
bulaştırmaması açısından önemli. Korunmak açısından da maske takmamız önemli. Ancak
bu maskeler küçük, her yerde satılan maskelerden değil, “N95” dediğimiz çok
ince porları olan, yani bakteri, virüsü geçirmeyecek şekilde porları olan özel
maskelerden olması gerekiyor. Bu tür maskelerin kullanılması da en önemli
çözümlerden biri.
Ayrıca solunum yolu enfeksiyonunu düşündürebilecek
belirtiler görüldüğünde hemen bir hekime başvurmak önemli.
Çin veya o bölgeden
gelen insanlarla temas edecek kişiler nelere dikkat etmeliler?
Mümkün olduğunca o bölgeden gelenlerle tokalaşılmayıp
öpüşülmemeli, temas edildiyse eller sabunlu suyla yıkanmalı. Eller kirliyken
ağız ve buruna götürülmemeli, el dezenfektanı kullanılmalı. Kapalı ortamlarda
bulunmamaya da dikkat edilmeli.
O bölgelere
seyahat etmeyi planayanlar nelere dikkat etmeleri lazım?
A.B.D.’deki hastalık kontrol merkezi (CDC, Center for Disease Prevention)
virüsün uyarı seviyesini 3 olarak değerlendiriyor ve eğer Çin’e gidilmesi
gerekiyorsa, koruyucu bir ilaç, aşı vb. olmadığı için, kişisel koruma
önlemlerini en üst düzeyde uygulayarak, yeterince tedarikli olarak, mutlaka
maske (ve her şeyin yedeğini) tedarik ederek hareket etmeli.
YORUMLAR